DILI, 05 janeiru 2023 (TATOLI) – Diretór Investigasaun Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC, sigla portugés), José Verdial, hateten Kódigu Prosesu Penál Timor-Leste la hakerek bainhira sidadaun ida sei asume ministru, vise-ministru, sekretáriu Estadu, atu presta deklarasaun iha órgaun polísia kriminál tenke hetan autorizasaun hosi superiór.
Tanba ne´e, Ministru Asuntu Parlamentár no Komunikasaun Sosiál, Francisco Jerónimo nia prezensa mai CAC hodi presta deklarasaun iha sesaun investigasaun. Ida ne´e CAC la viola lei ruma tanba halo de´it norma prosesuál ne´ebé previstu iha artigu 91 no 92 hosi Kódigu Prosesu Anuál.
“Iha Kódigu Prosesu Penál Timor-Leste la hakerek kuandu sidadaun ida momentu sei asume kargu públiku hanesan ministru vise-ministru no sekretariu estadu durante nia mandatu maka nia envolve ka komete kazu ruma, hodi submete ba prosesu investigasaun hodi presta deklasaun iha orgaun polísia kriminál sira hanesan CAC tenke hetan autorizasaun hosi Xefe Governu, ida ne’e lahakerek iha Kódigu Prosesu Penál”, Diretór Investigasaun CAC, José Verdial ba Tatoli, iha nia kna´ar fatin, Farol, ohin.
Bazea ba artigu 91 hosi Kódigu Prosesu Penál pronúnsia iha númeru;
- Notifikasaun sei uza hodi bolu ema ruma mai tama ka partisipa iha aktu prosesuál no hodi hato’o aktu ka despaxu ruma nia konteúdu bá ema ruma.
- Kuandu iha urjénsia manifesta atu bolu ema ruma mai aktu prosesuál, bele uza telefone, telegrafia, ka meiu telekomunikasaun seluk iha notifikasaun nia fatin, no tau iha kota ho autos.
- Funsionáriu judisiál, ajente polisiál ka autoridade seluk ne’ebé lei fó kompeténsia maka halo notifikasaun, tuir despaxu ka ho orden ofisioza hosi sekretária judisiál.
- Vale hanesan notifikasaun konvokasaun ka komunikasaun ne’ebé ema ne’ebé prezide aktu prosesuál halo bá notifikandu prezente iha aktu ne’e, sarak dokumentada iha auto.
“Ha’u hanoin iha kestaun MAPKOMS, Francisco Jerónimo nia ne’e, CAC hanesan órgaun polísia kriminál ne’ebé hetan ona delasaun kompeténsia hosi nain ba asaun penál Ministériu Públiku atu notifika ema ne’ebé tama ona ka partisipa ona iha aktu prosesuál, nune’e nia bele mai hatan ba nia aktu rasik iha CAC, nune’e ezerse kompeténsia tuir lei haruka, ne’ebé hakerek ona iha Kódigu Prosesu Penál. Tanba ne’e dala ida tan ha’u dehan de’it katak CAC la viola buat ruma”, José afirma.
Iha artigu 92 hosi Kódigu Penál Timor-Leste, iha númeru;
- Afirma katak notifikasaun bele halo ho kontaktu pesoál ho notifikandu iha fatin ne’ebé hetan nia, ho karta rejistada ka, kuandu lei autoriza espresamente, ho editál
- Salvu dispozisaun legál seluk, notifikasaun kona-bá akuzasaun, arkivamentu, despaxu ne’ebé marka data bá julgamentu, despaxu ne’ebé aplika medida koasaun ka garantia patrimonial, ka desizaun finál tenke halo pesoalmente bá lezadu ka arguido.
- Notifikasaun sira seluk bele halo ba arguido nia Defensor ka lezadu nia advogadu, ka ba ema rezidente iha tribunal nia area ne’ebé notifikadu hatudu atu simu notifikasaun, no bele halo ho korreiu.
Notísia relevante : CAC konstitui MAPKOMS Francisco Jerónimo ba Arguidu
Jornalista: Natalino Costa
Editór : Zezito Silva
