DILI, 02 fevereiru 2023 (TATOLI) – Fundasaun Alola halo ona tranferénsia ba pasiente kankru susun na’in-tolu hosi Munisípiu Bobonaro, Díli no Manatuto, hodi halo tratamentu intensivu iha Hospital Nasionál Guidu Valadares (HNGV).
“Iha janeiru ne’e, kazu kankru susun na’in-tolu mak ami halo transferénsia hosi ospitál referál mai HNGV hodi halo tratamentu intensivu no kazu ne’e avansadu tebes”, Diretora Ezekutiva Fundasaun Alola Maria Imaculada Guterres, dehan iha nia kna’ar fatin Mascarinhas ohin.
Nia hateten, pasiente na’in-tolu ne’e mai husi munisípiu tolu, hanesan Bobonaro, Dili no Manatuto, hirak ne’e balun ho idade 40 ba leten no na’in ida ho idade 25.
“Governu liuhosi Ministériu Saúde halo ona esforsu maka’as hodi estabelese ona fatin onkolojia iha ita-nia rai ho objetivu halo tratamentu moras kankru iha ne’e no mós haruka ona profisionál saúde ba tuir formasaun iha Indonézia atu sira fila mai hodi fó tratamentu ba pasiente sira”, nia revela.
Bainhira fatin onkoljia ne’e la’o ona, kemoterapia hahú halo iha ne’e no karik mós radioterapia bele redúz moras kankru ho transfere ba rai-li’ur.
“Tanba ne’e parte Fundasaun Alola nafatin servisu hodi fahe informasaun ba komunidade no mós estudante universitáriu kona-ba moras kankru susun nian, oinsá atu halo tratamentu tanba ema balun ta’uk tratamentu to’o avansadu mak foin ba ospitál, ida ne’e problema bo’ot ba ita-nia saúde, bainhira halo prevensaun no deteta sedu, ita nia moris bele saudável”, nia esplika.
Husi 2014 to’o 2022, Fundasaun Alola halo ona transferénsia pasiente ne’ebé deskonfia kankru susun hamutuk 225 husi munisípiu hotu mai HNGV, husi númeru ne’e na’in 10-resin mak pozitivu no sira seluk hanesan moras kista no tumór.
Nune’e mós, Médiku Sirurjia Jerál iha HNGV, Arcanjo de Jesus Siqueira, dehan inan sira ne’ebé mak hetan moras kankru susun bele mai halo tratamentu sedu, se la’e kazu bele avansadu.
“Ita-nia inan feton sira durante ne’e mai halo tratamentu kona-ba moras kankru susun maioria mai ho estadium 3 ka 4, ida ne’e ita bele dehan avansadu ona”, Arcanjo esplika .
Médiku ne’e akresenta katak kazu hirak ne’ebé avansadu tanba sira moe hodi aprezenta sedu iha fasilidade saúde sira, sira hela dook hanesan iha área rural, dalabarak mai fasilidade saúde dook, ekonomia ne’ebé ladún di’ak atu mai aprezenta-an no seluk mak sei halo tuir kultura, entaun ida ne’e avansadu ona mak sira mai, ida ne’e mak problema bo’ot ba sira.
“Tuir ha’u-nia haree katak fulan ida de’it, ita rejista pasiente kankru susun hamutuk 30, entaun ita bele hanoin tinan ida, númeru kazu bo’ot tebes maibé tratamentu ita la’o ho di’ak”, nia akresenta.
Jornalista : Felicidade Ximenes
Editór : Zezito Silva
