DILI, 16 maiu 2024 (TATOLI)–Ministériu Ensinu Superiór Siénsia no Kultura (MESSK) no Ministériu Estadu Juventude no Desporto (MJDK), kinta ne’e, distribui livru Rama Hana hamutuk 60 ba Institutu Ensinu Superiór (IES) sira iha Timor-Leste.
“Ohin Ministériu Ensinu Superiór Siénsia no Kultura hamutuk ho Ministériu Estadu Juventude no Desportu realiza semináriu lansamentu distribuisaun livru Rama Hana, ne’ebé hetan apoiu husi Embaixada Fransa, entaun ohin ne’e ita konvida instituisaun universidade hodi distribui livru 60 ne’e, nune’e universitária bele asesu tanba hanesan istória timoroan nia identidade no kultura,” Diretora Jerál MESSK, Filomena Maria Lay, informa, hafoin partisipa iha distribuisaun livru, iha salaun MESSK, Colmera.
Nia espera, husi rezultadu livru ne’e bele hamosu investigadór foun nune’e bele peskiza tan ba área seluk tanba Timor iha área oin-oin.
“Ministru Ensinu Superiór sei ko’alia ho Embaixada Fransa atu fó formasaun ba ita-nia investigadór sira, nune’e sira mós bele peskiza iha área oin-oin. Ita-nia foin harii no buat barak mak presiza estuda, hodi nune’e sai fali polítika públiku ba ita-nia na’i-ulun sira,” nia akrenta.
Notísia relevante : Feira livru iha Oé-Cusse abitua leitura no promove literasia
Livru ne’e ho lian tetum no nia konteudu mak kultura Ataúro no investigasaun iha área Ataúro, inklui haree lian tolu ne’ebé iha ona faze atu lakon ona.
Livru Rama Hana prodús ona 500, ne’ebé distrubui ona ba komunidade Ataúro hamutuk 300 no ohin distribui ba reprezentante universitáriu sira iha Timor-Leste hamutuk livru 60.
Diretór Jerál MDJK, David Tomas de Deus, husu kontinua peskiza hodi prezerva istória Timor-Leste hodi rai hela ba jerasaun tuir mai.
“Hanesan país ida presiza prezerva ita-nia istória, ne’e ita foin hahú maibé ita hakarak ba oin bele serbisu hamutuk ho parseiru sira atu kontinua halo peskiza hodi prezerva istória,” nia tenik.
Reitór Instituto Superior Cristal (ISC), Sebastião Pereira, konsidera, presiza peskiza tanba kultura no identidade kada munisípiu diferente.
“Ita Timor mós iha identidade kulturál iha munisípiu hotu-hotu no Timor-Leste iha lian 36 inklui iha kultura ne’ebé diferente, entaun presiza halo peskiza, ida-ne’e presiza halo no nia benefísiu ba ita timoroan universitáriu. Presiza tebes tanba ita-nia lian kuaze atu lakon daudaun ona, tanba ne’e presiza peskiza no prezerva identidade,” nia akresenta.
Arkeolojista Timor-Leste, Joanita dó Rego Soares, ne’ebé envolve iha peskiza ne’e, hato’o nia haksolok tanba livru ne’e publika ho susesu hodi agradese ba kontribuisaun husi grupu hotu-hotu, liu-liu sira husi komunidade Ataúro.
Objetivu peskiza mak komunidade lokál no ema tradisionál sira atu konta istória illa no ninia kostume sira, nune’e mós ninia gastronomia no dialetu lokál sira.
Arkeolojia rekoñese katak iha limitasaun prinsipál husi peskiza ne’e mak falta materiál atu identifika aspetu istóriku barak liután, tanba ema lokál sira seidauk fó sai informasaun hotu, tanba sira konsidera parte ida husi sira-nia istória nu’udar sagradu.
Ekipa peskizadór sira kompostu husi ema Fransa na’in-sia no Brazíl na’in-ida, nune’e mós timoroan na’in-lima, inklui mós ema balun husi komunidade Atauro.
Projetu ne’e hetan finansiamentu husi ajénsia peskiza ida husi Fransa, ho totál orsamentu €200.000, ekivale $218,000.
Jornalista : Osória Marques
Editora : Julia Chatarina