DILI, 11 Setembru 2024 (TATOLI) – Papa Francisco kompleta ona nia vizita apostólika iha Timor-Leste no ohin kontinua viajen pastorál bá Singapura.
Sarani sira espresa nia sentimentu tristeza no haksolok dala ida bainhira Papa husik Timor-Leste iha nia vizita loron tolu, entre 09 no 11 Setembru.
“Adeus Amu Papa, boa viajen! Keta haluha ami”, Cecília Ribeiro Ximenes hato’o ba Tatoli ho laran-triste iha rotunda Comoro, ohin.
Nia dehan ho prezensa Papa nian iha país bele rai hela unidade no pás ba timoroan.
Iha fatin hanesan, Anita dos Santos, mós espresa nia sentimentu kontente no agradese ba Papa Francisco ne’ebé lori ona domin mai povu timoroan.
“Agradese Sua Santidade, bá haree dalan, ami kontente tebes ho ita-nia prezensa. Momentu ida ne’e sei la fila tan iha ami-nia moris. Adeus Amu Papa”, Anita hato’o.
Iha vizita Papa Franciso durante loron tolu iha país ne’e husik hela mesanjen furak ba timoroan sira iha nia vizita loron dahuluk ne’ebé husik hela iha livru bainaka Palásiu Prezidensiál nian.
Mesajen ne’ebé Pontífise rai hela mak “Agradese ba Na’i ne’ebé bele lori ha’u mai Timor-Leste no ha’u enkoraja nia povu atu moris ho alegria fiar nian iha armonia no diálogu ho kultura timorense”.
Nia mós hato’o katak “iha buat ida mak ha’u hakarak hato’o, ne’ebé laiha ha’u-nia diskursu laran ne’e. Tanba ne’e país ida furak, maibé saida mak furak liu husi nasaun ne’e? Ne’e mak nia povu. Kuidadu ó-nia povu, hadomi ó-nia povu, halo ó-nia povu sai boot liután. Ne’e povu kmook, kmook liu. Iha oras balun liubá, ita haree oinsá povu ne’e espresa no povu ida ne’e espresa ho dignidade no ho alegria. Sira ne’e mak povu sira-ne’ebé haksolok”.
Aleinde ne’e, iha misa Tasi-Tolu horisehik, líder igreja katólika ne’e mós husik lia-menon furak ba sarani sira.
“Maun-alin, inan-feton sira. Ha’u ha’u hanoin hela saida mak Timór iha, ne’ebé di’ak liu? Ai-Kameli? Peska? Buat ne’ebé di’ak liu, la’ós hirak ne’e? Buat ne’ebé di’ak liu mak ninia povu! Ha’u sei lahaluha povu ne’ebé hamriik iha dalan, ho labarik sira-ninia hamnasa. No povu ida ne’ebé hanorin ninia labarik sira atu hamnasa, povu ida ne’e iha futuru!”, Papa hato’o.
Lembra katak Papa hala’o nia viajen apostólika ba Ázia no Oseánia, ne’ebé marka durante períodu husi loron 02 to’o loron 13 Setembru 2024. Aleinde Timor-Leste, viajen ida-ne’e mós inklui etapa iha Indonézia, Papua Nova-Giuné no Singapura.
Santu Padre to’o iha Timor-Leste iha loron 9 Setembru tinan 2024 no kontinua viajen bá Singapura iha loron 11.
Iha nia vizita iha iha loron dahuluk, Papa Francisco ne’ebé hanesan Xefe Estadu Vatikanu nian hala’o enkontru ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato, Bairru Pite.
Iha tersa, 10 Setembru 2024, iha 08h45 dadeersan, Papa Francisco vizita labarik sira ema ho defisiénsia (moras autis) ne’ebé hela iha orfonatu ne’ebé madre sira husi kongregasaun Asosiasi Lembaga Misionaris Awam (ALMA) mak hamatan, iha Pantai Kelapa, Dili.
Iha tuku 09h30, Papa Fransico halo sorumutu ho bispu, padre, madre, diákonu, seminarista no katekista sira iha igreja Imaculda Conceição Katedrál Vila Verde, Dili. Iha tuku 10h45, Papa hasoru malu ho padre na’in-38 husi kongregasaun Jesuita iha Timor-Leste iha rezidénsia Nunsiatura Apostolika iha Motael, Dili.
Iha tuku 16h30 lorokraik, Papa Francisco prezide misa solene iha Tasi-Tolu ne’ebé partisipa husi sarani husi dioseze Dili, Baucau no Maliana, inklui peregrinu sira husi Nusa Tenggara Timur (NTT)-Kupang-Indonézia no Austrália.
Iha kuarta, 11 Setembru 2024, iha tuku 09h30, Papa Francisco hala’o sorumutu no fó diskursu ba reprezentante joven katóliku husi dioseze Dili, Baucau no Maliana hamutuk 3.000 ne’ebé maihusi kada parókia, no sorumutu ne’e la’o durante oras ida-resin nia laran iha Sentru Konvensaun Dili (CCD, sigla portugés).
Hafoin sorumutu ne’e, halo serimónia despedida iha Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Comoro, Dili, antes semo bá Singapura.
Jornalista: Hortencio Sanchez
Editora: Maria Auxiliadora
