DILI, (TATOLI) – Ministériu Komérsiu no Indústria (MKI), liuhusi Diresaun Nasionál ba Regulasaun Komersiál daudaun ne’e hala’o nia papél monitoriza no kontrola direta ba ajénsia ekonómika liuliu distribuidór kona-ba folin nesidade bázika nian maibé iha iten balun ne’ebé folin sa’e uitoan.
Diretór Nasionál Regulasaun Komersiál, Domingos da Costa Soares, hatete operadór ekonómiku sira iha vontade boot maski ho situasaun polítika ne’ebé iha, maibé sira-nia atividade la’o nafatin hodi responde ba loron boot ida ne’e tuir nesesidade ne’ebé povu presiza.
“Kona-ba folin iha loron boot rua ne’e ita bele dehan presu iha Dili laran kuaze normál maibé iten balun ne’ebé preseu sa’e uitoan, mas dalaruma ita haree ba iha stock no volume importasaun produtu nian dalaruma sa’e uitoan liuliu iha manu-tolu aumenta kala sentavu 50 (ba rak ida) hanesan ne’e, ida ne’e buat ida ita dehan razoavel tebes”, Domingos dehan iha Bebora-Dili, ohin.
Aleinde iten seluk sa’e ne’e mak sasán sira ne’ebé halo ba temperus modo no dosi nian tanba ida ne’e ema halo peparasaun ho ninian volume ne’ebé ki’ik no ho demanda husi konsumidór barak liu entaun ida ne’e presu bele sa’e uitoan tanba sasán ida ne’e nia kuantidade ki’ik hodi fó impaktu ba presu, mas presu sira ne’e la’ós sa’e maka’as liu maibé aumenta uitoan de’it.
Diretór ne’e hatutan sobre sasán sira seluk mantein ho nia folin normál no iha munisípiu bainhira hasoru loron boot ne’e iha parte balun ne’ebé dook husi kapitál munisípiu nian tanba haree ba infraestrutura bázika hanesan estrada no hasoru ho tempu udan maka difikulta uitoan iha prosesu distribuisaun.
“Uluk nia sa’e duni liuliu ba foos iha Lospalos, agora sira konsege redús ona balun ba dólar 16, 15 no kilógrama 30 mak iha postu administrativu sei iha dólar 17 no liuliu iha Lolotoe, munisípiu Bobonaru kuaze sa’e to’o dólar 18. Ne’e iha parte ne’ebé ita dehan estrada no udan, dalaruma ida ne’e mak fó impaktu ba folin foos sa’e uitoan nomós iha Ataúru, maski besik hela Dili mas presu sa’e tanba haree ba udan, laloran boot ne’e mós fó impaktu ba presu ne’e rasik, foos kilo 30 ne’e sa’e to’o dólar 17 no produtu seluk sa’e maibé balun aumenta dólar ida ka sentavu 50”.
Kona-ba ezijénsia komunidade nia sobre folin foos, Domingos dehan situasaun ne’ebé daudaun ne’e Timor-Leste hasoru no família ida bele sosa foos to’o saku lima até sanulu entaun ida ne’e mós bele afeta folin sa’e.
Sobre monitorizasaun ba konsumu diáriu nian, ekipa MKI sei tun iha munisípiu 12 atu halo observasaun ba presu ne’ebé iha territóriu tomak liuliu iha nivel Postu Administrativu no halo kooperasaun servisu ho autoridade munispiál, komunitária nomós polísia komunitária tanba dalaruma ema balun aproveita situasaun hasa’e folin.
“Programa ne’e ami hanaran market intelligence, ami sei la’o para bele halo kontrolu servisu ida ne’ebé di’ak atu atende ba iha komunidade tomak”.
Jornalista: Maria Auxilidora
Editora: Rita Almeida
