DILI, 14 setembru 2019 (TATOLI) – Oitavu Governu liuhosi Ministériu Obra Públika (MOP) asina ona akordu (MoU, sigla inglés) transferénsia orsamentu ba kada kontra bankária xefe suku 21 atu halo instalasaun ba solár painél foun ba umakain 1.237 iha área remota sira.
Programa enerjia renovavel ka solár painél ba eletrifikasaun rurál ho baze ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN) 2011-2030.
“Ohin, ha’u asina MoU ho na’i-xefe suku 20 atu halo transferénsia orsamentu porsentu 100 ba líder komunitária sira atu impelementa instalasaun solár painél ba umakain sira no iha suku ida mak halo manutensaun ba sistema bio gás”, Ministru Obra Públika, Salvador Eugénio Soares dos Reis Pires, informa iha edifísiu Ministériu Finansa, Aitarak-Laran, ohin.
Nia salienta osan millaun $1 iha rúbrika transferénsia públika iha Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2019 ba programa enerjia renovavel hodi fó asisténsia ba líder komunitária sira atubele instala solár painél ba iha umakain sira ne’ebé jeográfikamente dook husi liña eletrifikasaun ejistente husi sentrál elétrika Hera no Betanu.
Programa instalasaun ba solár painél foun ne’e durante fulan tolu hahú husi fulan ne’e (setembru) to’o novembru.
“Tan ne’e, segunda, ami komesa transfere ona osan ba sira-nia konta bankária, depois osan disponivel sira bele hahú ona mobilizasaun para halo instalasaun. orsamentu ba kada suku ne’e depende ba benefisiariu”, dehan ministru.
Programa implementasaun enerjia renovavel ne’e, sei tuir lala’ok ka metodolojia ne’ebé estabelese ona iha lei númeru 1/ 2008, 18 fevereiru.
Tanba ne’e, Ministru Salvador lori Oitavu Governu nia naran husu ba xefe suku 21 atu uza nia abilidade no kapasidade hodi koopera ho komunidade sira atu implementa programa instalasaun solár painél foun ho susesu.
“Ha’u husu na’in xefe suku sira atu implementa ho di’ak hodi ita-nia komunidade bele hetan naroman iha kada umakain”, nia husu.
Iha fatin hanesan, Xefe Suku Liaruka, Postu Administativu Ossu, Munisípiu Vikeke, Filomeno Soares, hatete abitante iha suku Liaruka ne’ebé sai benefisiáriu ba programa solár painél ne’e hamutuk 50.
“Ha’u sente kontente tanba programa Governu ne’e di’ak tebes hodi apoia ha’u-nia komunidade kbiit-la’ek sira ne’ebé hela iha área remota”, dehan.
Tanba ne’e, autoridade lokál ne’e afirma sei uza nia kapasidade hodi servisu hamutuk ho Diresaun Nasionál Enerjia Renovavel atubele instala solár painél ba umakain sira tuir tempu determinadu.
Nia husu mós ba Governu atu kontinua programa ne’e atu komunidade sira ne’ebé hela dook iha estrada bele asesu ba naroman.
Benefisiáriu ba programa ne’e, munisípiu hitu no postu administrativu 11 iha suku 20 no ba Munisípiu Manatutu Postu administrativu Laleia suku Kairui halo manutensaun ba sistema manutensaun bio gás.
Enkuantu ba Munisípiu Vikeke, Postu Administrativu Ossu ho suku tolu hanesan Liaruka, Uaguia no Osso-Rua, Munisípiu Manatutu, Postu Administrativu Manatutu Villa mak suku Kribas no Orlalan, Postu Administrativu Laklubar suku Batara no Funar.
Munisípiu Bobonaru postu administrativu Kailaku iha suku hanesan Raiheu, Goulolo, Guenulai, Meligo no Posto Administrativu Atabae iha suku Atabae no Postu Balibo iha suku Kowa, Munisípiu Manufahi iha postu Turiskai, suku Mindelo , Munisípiu Ermera, Postu administrativu Atsabe iha suku Baboe Kraik no Baboe Leten, Munisípiu Dili, Postu administrativu Metinaru iha suku Mantelolaun.
Munisípiu Likisá, postu administrativu Likisa iha suku Acumanu no postu administrativu Maubara iha suku Vatu-Vou no Vatu-Boro.
Jornalista : Florencio Miranda Ximenes
Editora : Maria Auxiliadora