DILI, 02 marsu 2021 (TATOLI)—Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, horisehik, dekreta Estadu Emerjénsia dasanulu-resin-rua ba loron tolu-nulu (30), hahú hosi tuku 00.00 iha loron 04 fulan marsu tinan 2021 (kinta-feira) no ramata iha tuku 23.59 iha sesta-feira loron 02 fulan abril tinan 2021.
Notísia Relevante: PN autoriza PR Lú Olo dekreta EE ba dala-XI
“Prezidente Repúblika deklara Estadu Emerjénsia ne’e fó kbiit ba Governu bele foti medida hodi suspende direitu konstitusionáll balun sidadaun sira-nian, inklui ba sirkulasaun internasional, sirkulasaun iha rai-laran, direitu ba reuniaun no manifestasaun no seluk tan,” Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo hateten liuhosi Komunikadu Imprensa ne’ebé Agência TATOLI asesu hosi Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato, tersa ne’e.
Prezidente Repúblika hatutan, kona-ba direitu edukasaun ne’e, ezemplu, entidade responsável ba saúde públika bele foti medida suspensaun temporária ba prosesu atividade ensinu ho rejime prezensiál hodi hamenus risku kontájiu iha eskola sira. Medida sira-ne’e, foti nu’udar medida prevensaun no kombate moras COVID-19 atu labele hada’et hosi ema ba ema.
Lú Olo hateten, dekreta Estadu Emerjénsia ne’e tanba haree ba númeru kazu pozitivu ho COVID-19 ne’ebé aumenta babeibeik iha rai vziñu Indonézia, no tanba detekta kazu pozitivu iha Aldeia Clau-Halec, Suku Bee Lulik Leten, hosi sidadaun sira-ne’ebé halo pasajen ilegál hosi fronteira rai-maran, Governu dekreta serka sanitária iha 15 fevereiru 2021 ba Munisípiu Covalima no Bobonaro.
Liuhosi Dekretu Prezidensiáll ba estadu emerjénsia ba dasanuluk-resin-ida, Prezidente Repúblika husu atu Forsas Armadas bele haforsa Polísia Nasionál Timor-Leste no Departamentu.
Prezidente Repúblika dekreta Estadu Emerjénsia hafoin pedidu estensaun aprova iha Parlamentu Nasionál ho votu a-favór 53 no abstensaun 12. Molok ne’e, iha 24 fevereiru, Prezidente Repúblika rona uluk Konsellu Superior Defeza no Seguransa no Konsellu Estadu nia hanoin molok haruka pedidu autorizasaun ba Parlamentu Nasionál hodi deklara estensaun Estadu Emerjénsia ba dasanuluk-resin-ida.
Antes ne’e, komunikadu ne’e haktuir, iha 29 marsu, Prezidente Repúblika rona uluk Konsellu Superior Defeza no Seguransa no Konsellu Estadu molok haruka pedidu autorizasaun ba Parlamentu Nasionál hodi deklara estensaun Estadu Emerjénsia ba dala-XII.
Governu hato’o pedidu estensaun ba Estadu Emerjénsia ba Prezidente Repúblika tanba haree númeru kazu rejistadu ho COVID -19 iha Timor-Leste aumenta hosi loron ida ba loron seluk.
Tuir dadus hosi Organizasan Mundiál Saúde (OMS), iha 23 marsu 2021, infesaun SARs-Cov-2 mundialmente rejista kazu konfirmadu hamutuk 123.216,178 no hamate ema hamutuk 2.714, 517 no tanba COVID-19.
Iha nasaun viziñu Indonézia, rejista kazu infesaun SARs-CoV-2 hamutuk 1.465,928 no hamate ona 39.711. Iha provinsia Nusa Tenggara Timur (NTT) ne’ebé baliza ho Timor-Leste, kazu konfirmadu hamutuk 12.012 no hamate ema na’in-327.
Dekretu Prezidente Repúblika, hanesan mós sira seluk, sei hasai parsialmente to’o agora, hodi deklara Estadu Emerjénsia, fó kbiit ba Governu bele foti medida hodi suspende direitu konstitusionál balun sidadaun sira-nian, inklui ba sirkulasaun internasional, sirkulasaun iha rai-laran, direitu ba reuniaun no manifestasaun, direitu ba kultu, direitu ba edukasaun, direitu ba propriedade no inisiativa ekonómika privada no direitu rezisténsia.
Medida sira ne’e foti, nu’udar medida prevensaun no kombate moras COVID-19 atu labele hada’et hosi ema ida ba ema seluk.
Governu impoin serka sanitaria no konfinamentu domisiliariu iha Munisípiu Dili, Baucau no Viqueque nu’udar medida atu hapara virus hada’et ba beibeik hosi ema ida ba ema seluk.
Prezidente Repúblika liuhosi Dekretu Prezidensiál husu Forsas Armadas Defeza Timor-Leste apoia Polísia Nasionál Timor-Leste no Departamentu Governamentál ne’ebé responsável ba saúde públika ba atividade nesesária ba fiskalizasaun no ezekusaun estadu emerjénsia.
Governu sei define medida implementasaun ba Estadu Emerjénsia ba dala-XII.
Husi fulan marsu 2020, bainhira rejista kazu pozitivu ida ho Covid-19, Timor-Leste implementa kedas Estadu Emerjénsia. Implementasaun Estadu Emerjénsia ho medida oioin, hanesan medida preventiva no kontrolu COVID-19 labele da’et ba populasaun mak permite ita seidauk iha transmisaun komunitária.
Iha loron 31 marsu 2021, Timor-Leste rejista kazu pozitivu na’in-415. Desde marsu 2020 to’o horisehik, hamutuk ema na’in-604 hetan infesaun hosi SARs-CoV-2, sira seluk rekuperadu no seidauk rejista ema mate.
Jornalista: Osória Marques
Editór: Cancio Ximenes