DILI, 27 marsu 2023 (TATOLI)-Parlamentu Nasionál (PN), liu hosi reuniaun plenária, segunda ne’e, aprova ona proposta lei númeru 44/V/4a-Lei Finansa Munisipál iha faze jeneralidade ho votu a-favór-45 kontra no abstensaun 0.
“Nune’e proposta lei Finansa Munisipál aprovadu iha faze jeneralidade,” Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, hateten iha sala plenária PN.
Notísia relevante:https://tatoli.tl/2023/02/07/komisaun-c-rona-ona-ministeiru-tolu-ba-proposta-lei-finansa-munisipal/
Ho aprovasaun ohin maka meza PN envia hikas proposta lei ne’e ba iha komisaun A trata Asuntu Justisa no Konstituisionál hodi hare diak liután kona-ba kada artigu molok tama faze diskusaun espesialidade iha tempu badak.
Tuir relatóriu paresér komisaun C trata asuntu Finansa Públika katak prezente inisiativa hosi lejislativa ne’e kumpre rekezitu konstitusionál, legál no rejimentál natureza formál, objetivu hosi proposta lei ne’e konsta iha expozisaun motivu nu’udar diploma própriu ba disiplina orsamentál no kontabilista podér lokál.
Enkuantu, iha expozisaun kona-ba motivu hosi proposta lei ne’e hakerek iha Konstituisaun-RDTL artigu 5 númeru 1 ‘Estadu respeita, iha ninia organizasaun territoriál, prinsípiu desentralizasaun administrasaun públika’, determina iha númeru 1 artigu 72 lei fundamentál ‘ podér lokál konstitui pessoa koletiva territóriu dotadu órgaun reprezentativu, ho objetivu organizasaun partisipasaun sidadaun iha solusaun problema própriu iha komunidade no promove dezenvolvimentu lokál.
No mós iha planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PED) 2011-2030 prevee introdusaun nível governasaun munisipál no estabelese polítika desentralizasaun administrativa objetivu fundamentál haat; prestasaun efetiva liu tán serbisu públiku, aumenta partisipasaun sívika, promosaun instituisaun Estadu ida forte no dezenvolvimentu setór privadu iha área rurál.
Aprovasaun lei Podér Lokál no Desentralizasaun Administrativa (Lei númeru 23/2021, 11 novembru), konstituisaun konkretizasaun komandu konstituisionál liu hosi kria munisípiu, enkuantu pessoa koletiva públika populasaun, no territóriu dotada ba atribuisaun kompeténsia ezerse hosi munisípiu, nune’e estabelese modelu orgániku munisípiu hodi benefísia autónomia administrativa, finanseira no patrimoniál nesesáriu ba kumprimentu atribuisaun.
Lei númeru 2/2022, 10 fevereiru, kona-ba Enkuadramentu Orsamentu Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públika, prevee iha artigu 23, rejime orsamentál munisípiu poder lokál disiplina hosi lei propria.
Iha prezente proposta lei ne’e konsagra regra kona-ba orsamentu munisipál, prinsípiu atu prezide enkuadramentu orsamentál, finanseiru no kontabilístiku, prosesu konkretu ba planeamentu, aprovasaun no posteriór kona-ba ezekusaun orsamentu. Estabelese hanesan mós koordenasaun entre finansa munisipál ho finansa nasionál.
Kona-ba nivél reseita munisipál asume prinsipál hodi destaka previzaun ba partisipasaun munisípiu iha reseita Estadu.
Ikus liu mak, diploma ne’e prevee prestasaun konta no auditória konta munisípiu ne’ebé konsagra regra esensiál ne’ebé transparánsia.
Proposta lei ne’e, iha artigu hamutuk 85, hahú hosi Kapítulu I objetu, kapítulu II autonómia finanseira ho artigu ida, kapítulu III kona-ba orsamentu munisipál, sesaun I prinsípiu rsamentál ho artigu 10, sesaun II kona-ba Pprosesu orsamentál ho artigu ualu, sesaun IIIkona-ba konteúdu no estrutura ho artigu lima, sesaun IV orsamentu kada programa ho artigu haat, sesaun V kona-ba revizaun orsamentál ho artigu ida.
Kapítulu IV kona-ba relasaun entre finansa lokál ho finansa nasionál ho artigu haat, kapítulu V reseita munisípiu, sesaun I-dispozisaun jerál ho artigu ida, sesaun II-repartisaun rekursu públiku entre Estadu no munisípiu ho artigu hitu, sesaun III-endividamentu munisipál ho artigu ualu, sesaun IV-taxa munisipál ho artigu 10, sesaun V-koima munisipál ho artigu hitu.
Kapítulu VI-ezekusaun orsamentál ho artigu neen, Kapítulu VII-kontabilidade, prestasaun no auditoria konta munisipál ho artigu lima, Kapítulu VIII-dispozisaun finál no tranzitóriu ho artigu neen.
Notísia relevante:https://tatoli.tl/2023/02/02/proposta-lei-finansa-munisipal-regula-munisipiu-hodi-jere-reseita-hosi-oje/
Jornalista: Nelson de Sousa
Editór: Agapito dos Santos