DILI, 17 abríl 2023 (TATOLI)—Asosiasaun Defeza Konsumidór Timor-Leste (TANE Konsumidór) husu ba partidu polítiku sira hodi ko’alia kona-ba direitu konsumidór iha kampaña eleitorál 2023, ne’ebé sei hahú iha loron 19 abríl to’o 18 maiu.
Prezidente Tane Konsumidór, António Ramos da Silva ‘Naikoli’, hateten, razaun presiza toka asuntu ne’e tanba antes ne’e asosiasaun propoin ona solusaun ba direitu konsumidór sira.
“Ita propoin solusaun 18 ba partidu polítiku sira nune’e bainhira ko’alia iha kampaña bele foti parte neen, ne’ebé ita-nia sidadaun sira enfrenta loron-loron hanesan asesu ba ai-han, eletrisidade, bee-moos, garantia, komunikasaun, eletrónika, bee-moos no mobilidade. Ida-ne’e importante tebes tanba direitu konsumidór ne’e universál no fundamentál ba públiku,” Prezidente asosiasaun dehan iha ninia knaar fatin, Vila Verde, segunda ne’e.
Notísia relevante : TANE Konsumidór prefere halo sosializasaun taxa impostu seletivu molok aplika
Nia konsidera, Governu presiza regulamentár lei sira kona-ba protesaun konsumidór hanesan asesu ba ai-han ne’ebé presiza harii observatóriu ida hodi haree ba folin ka observa presu hodi fiskaliza evolusaun folin sasán sira.
“Hanesan prátika komersiál sira, harii lei ruma hodi reforsa ba transperénsia no obrigasaun hato’o informasaun ba konsumidór sira kona-ba produtu ne’ebé sai alvu ba produtu sira hatun kuantidade no kualidade, maibé ho folin hanesan, hakbiit produsaun nasionál no foka ba cabaz nesesidade bázika sira,” nia akresenta.
Aleinde ne’e, kona-ba enerjia elerisidade, presiza poupansa iha fatura, protesaun alargada ba potensiál benefisiária, tarifa sosiál no selebrasaun kontratu.
“Ita ko’alia kona-ba garantia ne’e bainhira fa’an, loja na’in obrigatóriu fornese informasaun kona-ba garantia kualidade sasán no serbisu sira, loja na’in obrigatóriu pasa resibu ho garantia tuir lei ne´ebé vigora, inklui informasaun sira hotu hato’o ho lian ne´ebé mak konsumidór sira kompreende,” nia esplika.
Nune’e mós, komunikasaun eletrónika ne’e, fornesedór servisu tantu TV Cabo no operadór telekomunikasaun sira fornese informasaun loloos, katak obrigatoriu fó fila ka rekopera hikas danus ne´ebé kauza hodi prejudika konsumidór, operadór sira komunikasaun sira tenke iha obrigasaun disponibiliza pakote ekonómika ba servisu sira, telefone (fixo no movel), no internet inklui TV Cabo.
Bee-moos presiza aplika obrigatóriu tarifa sosiál ba entidade jestora no iha vertente hotu hanesan abastesimentu, saniamentu no reziduu, aprova regulamentu ba kualidade servisu ne´ebé prevee ona kompensasaun ba konsumidór sira bainhira entidade sira la efisiente no fó risku ba konsumidór sira inklui halo alterasaun ba diploma tarifa bee-moos nian iha tinan 2004.
Prezidente TANE Konsumidór esplika, ba modalidade nian, direitu konsumidór ida maka utiliza transporte ne’ebé fó mahon saúde konsumidór sira, tarifa sosiál obritagatóriu iha nível nasionál, ba transporte públiku koletivu sira ba tula pasajeiru hanesan bus, mikrolete no anguna, nune’e bele harii regulamentu sira hodi regulariza servisu transporte públiku.
Jornalista : Arminda Fonseca
Editora : Julia Chatarina