iklan

HEADLINE, SOSIEDADE SIVĺL

Sosiedade Sivíl observa partidu polítiku kontinua la obedese ba regra kampaña

Sosiedade Sivíl observa partidu polítiku kontinua la obedese ba regra kampaña

Ilustrasaun kampaña. Imajen/Espesiál

DILI, 15 maiu 2023 (TATOLI)—Organizasaun Sosidade Sivíl halo observasaun ba prosesu kampaña Eleisaun Parlamentár 2023 provizóriu, ne’ebé hatudu katak partidu polítiku sira kontinua la obedese ba regra ne’ebé fó sai hosi Komisaun Nasionál Eleisaun (CNE, sigla portugés).

“Durante ami-nia observasaun hahú abertura kampaña Eleisaun Parlamentár 2023 iha abríl to’o mai agora, partidu polítiku sira kontinua la obedese ba regra kampaña ne’ebé fó sai ona hosi CNE, hanesan labele envolve labarik sira no halo atividade besik área eskola sira hodi perturba prosesu apreendizajen. Sira la kumpre oras kampaña, loloos ramata tuku 18:00 lorokraik maibé liu,” Koordenadora Sentru Ativista Asia Justice and Rights (AJAR), Amandina Maria Helena da Silva, hateten iha Caicoli, segunda ne’e.

Aleinde ne’e, nota katak durante atividade kampaña, iha partidu balun mak partidariza fasilidade Estadu hanesan edifísiu, veíkulu no ekipamentu serbisu seluk.

“Membru Governu ka funsionáriu públiku tenke serví interese públiku, la’ós ba interese partidu ka partikulár. Bainhira funsionáriu ka membru Governu ruma uza fasilidade Estadu sai ba partikulár, ne’e nu’udar aktu krime korrupsaun pekulatu de uzu,” nia akresenta.

Notísia relevante : CNE fó atensaun ba líder Parpol insulta malu iha períodu kampaña

Deteta mós hosi observadór instituisaun Provedoria Direitu Umanu no Justisa (PDHJ, sigla portugés) katak viatura ka karreta Estadu sei utiliza hosi funsionáriu públiku ka membru Governu inklui deputadu sira hodi hala’o aktividade kampaña.

“Karreta Estadu balun uza kombustível hosi Estadu utiliza iha fim de semana hodi ba hala’o konsolidasaun partidu iha baze. Karreta hirak ne’e sein utiliza xapa matríkula ka hasai tiha plat karreta.

Nune’e mos, observa katak iha partidu polítiku balun utiliza edífisiu ZEESM iha Farol, nu’udar sentru ba atividade kampaña.

“Ami lamenta tebes tanba Polísia no Komisaun Antí-Korrupsaun (CAC, sigla portugés) la antisipa hodi hametin kontrolu ba atu korrupsaun pekulatu de uzu. Ami preokupa tebes ho membru Governu ka funsionáriu públiku ne’ebé la hatudu integridade no ezemplu di’ak ba boa governasaun,” nia tenik.

Iha fatin hanesan, Koordenadór Servisu Relasaun Komunidade hosi Luta Hamutuk, Agosto Reis Monteiro, relata, bazeia ba observasaun hosi organizasaun ne’e iha terrenu, nota katak militante partidu polítiku balun kontinua la kumpre regra sira ne’ebé fó sai hosi parte seguransa hanesan la uza kapasete, xapa matríkula, no uza kanu racing.

Maski nune’e, hanesan Organizasaun Sosiedade Sivíl, agradese tebes ba parte Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) no FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) tanba durante kampaña halo seguransa másimu ba atividade eleitorál.

“Ami rekomenda ba partidu polítiku sira atu kontinua kumpre regulamentu ne’ebé estabelese ona hosi CNE no kontinua husu ba Komisaun Direitu Labarik atu tau-atensaun ba labarik sira ne’ebé mak kontinua partisipa iha atividade kampaña sira no husu ba autoridade kompetente sira atu prátika sansaun ba partidu polítiku sira ne’ebé mak kontinua la kumpre regra,” nia dehan.

Apela mós ba inan-aman sira hodi tau-matan ba oan sira banhira sira la partense ba partidu ida.

Iha sorin seluk, Ofisiál Advokasia Fórum Organizasaun Naun Governamentál Timor-Leste, Jorge Madeira, hateten, durante observasaun nota katak maioria partidu polítiku la hato’o programa bainhira iha komísiu aberta no mini kampaña sira.

“Partidu balun halo komísiu Kampaña envolve ema ho defisiénsia no kampaña sira ba partisipa no rona programa partidu polítiku sira maibé balun la sensível ba ema ho defisiénsia sira hanesan laiha asesibilidade iha palku no tradusaun lian jestuál ba ema ho defisiénsia tilun sira. Sosiedade Sivíl mós deskobre maioria partidu polítiku la halo tuir regra kampaña hanesan brosura programa sira ne’ebé fahe la sensível ba ema ho defisiénsia matan sira tanba laiha letra braille no  balun envolve ema ho defisiénsia direita, enkuantu balun la envolve direita iha sira-nia programa maibé bainhira kampaña foti ema ho defisiénsia sa’e palku leten,” nia tenik.

Nune’e, Sosiedade Sivíl husu ba CNE no Sekretariadu Tékniku Administrasaun Eleitorál (STAE) iha futuru bele haforsa liu tan lei kampaña eleitorál hodi labele hamosu engrafamentu no provokatizmu iha kampaña eleitorál iha futuru partidu polítiku sira presiza tau importánsia ba igualdade ba ema ho defisiensia.

Rezultadu observasaun provizóriu ba prosesu kampaña Eleisaun Parlamentár 2023 ne’e fó sai hosi Organizasaun Sosiedade Sivíl kompostu hosi FONGTIL, Ra’es Hadomi Timor Oan (RHTO) no AJAR.

Jornalista     : Arminda Fonseca

Editora          : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!