DILI, 11 dezembru 2024 (TATOLI)—Governu liuhusi reuniaun Konsellu Ministru (KM), kuarta ne’e, iha Palásiu Governu aprova projetu Rezolusaun Governu, hodi nomeia fali Noémio Mateus Soares Falcão, nu’udar Prezidente Ajénsia Notisioza TATOLI,I,.P.
“Konsellu Ministru aprova projetu rezolusaun ne’ebé aprezenta husi Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Expedito Dias Ximenes, ne’ebé tuir ninia pedidu foun ba Konsellu Diretivu TATOLI – Ajénsia Notisioza Timor-Leste I.P., ba períodu tinan haat, hahú husi loron 1 fulan-janeiru tinan 2025,” dehan nota ne’ebé TATOLI asesu hosi Portál Governu.
Noémio Mateus Soares Falcão, antes ne’e hanesan Asesór iha Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál.
Entretantu, nomeasaun Noémio Falcão hodi lidera Ajénsia informasaun Estadu Timor-Leste ne’e, depois Manuel Pinto, Prezidente Konsellu Diretivu no Primeiru jornalista iha TATOLI rejigna aan iha fulan rua ba kotuk, no TATOLI funsiona ho prezidente interinu.
Kona-ba TATOLI
Agência Noticiosa Timor-Leste, TATOLI nu’udar ajénsia ofisiál Estadu Timor-Leste nian. Ezisténsia TATOLI mai husi inisitiva Governu liuhusi Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), iha 2012-2017, nu’udar transformasaun husi ETNA (East Timor News Agency).
Ajénsia notisioza ne’e hetan aprovasaun iha Konsellu-ministru no publika iha Jornál Repúblika iha loron 14 marsu 2016, nu’udar embriaun ho naran ANTIL ne’ebé lansa iha 27 juñu 2016, husi Primeiru Ministru, Rui Maria de Araújo. Iha fulan-marsu 2017, Konsellu-ministru aprova ANTIL sai TATOLI no publika iha Jornál Repúblika ho nia Estatutu nu’udar Institutu Públiku (IP).
Nu’udar Institutu públiku no Mídia Estadu, Estatutu TATOLI, I.P define atu iha Autonomia Administrativa, Autonomia Finanseira no Autonomia Patrimoniál.
Estatutu TATOLI aprovadu husi Konsellu Ministru liuhusi Dekretu-lei Nú. 21/2017 de 24 de Maiu.
VIZAUN & MISAUN
Vizaun
Sai “trend-setter” fonte notísia no informasaun nasionál ne’ebé iha kualidade, krédivel no nesesitadu husi públiku utilizadór informasaun;
Misaun
- Fornese produtu notísia ne’ebé mak públiku utilizadór informasaun jeralmente presiza.
- Atende nesesidade informasaun públiku utilizadór informasaun ho karakter antesedente, indepth, klasifikadu no “taylor-made information” no “Self-users’ assignment”.
- Sai produtór no jestór informasaun no dokumentasaun nasaun.
- Sai produtór filme no dokumentasaun nasaun.
- Sai organizadora funsaun “information clearing house”.
- Sai órgaun opiniaun públiku.
- Hala’o funsaun instituisaun peskiza no dezenvolvimentu komunikasaun aplikada.
- Sai “state public relations”.
- “State agent information”.
- “Flag carrier” Timor-Leste nian.
- Realizadór forum informasaun públiku.
OBJETIVU
- Estabelese ajénsia Estadu Timor-Leste mak sai fonte informasaun ofisiál Estadu Timor-Leste ne’ebé iha kapasidade no kbiit elabora produtu informasaun no notísia ne’ebé nesesita husi públiku utilizadór informasaun iha eskala nasionál, rejionál no internasionál.
- Nu’udar implementadór konstituisaun ne’ebé sai dever governu nian atu fó servisu oferesimentu informasaun ne’ebé krédivel no loos no mós sai direitu informasaun ne’ebé garantidu husi artigu 40 no 41 Konstituisaun Timor-Leste nian.
- Nu’udar instituisaun komunikasaun informasaun, Ajénsia TATOLI, I.P la’ós de’it sai produtór informasaun maibé mós bele iha papél nu’udar “National information clearing house” ne’ebé iha tarefa fó klarifikasaun no informasaun serteza, halakon misinformasaun no disinformasaun. Bele sai nu’udar “área istória” no “eskritór istória”, pátria, nasaun, sosiedade no mós nu’udar “maklibur no fornesedór informasaun públiku”.
- Ajénsia TATOLI, I.P nu’udar padraun minimál kompeténsia jornalístika jornalista Timor-Leste ne’ebé sempre bele prodús produtu informasaun – karreira jornalístika ne’ebé iha kualidade tuir dinámika sosiál no nesesidade informasaun sosiedade nian.
- Fenómena no dinámika sosiál ho “dinámika komunikasaun” ne’ebé estimula ho dezenvolvimentu teknolojia komunikasaun – informasaun lori konsekuénsia iha Timor-Leste ho paradigma nesesidade informasaun públiku iha ne’ebé TATOLI nu’udar ajénsia notísia nasionál Timor-Leste ne’ebé la’ós de’it ejize atu bele fornese pakote informasaun iha kontestu “mainstream” maibé iha futuru bele mós obrigadu prodús informasaun alternativa ho karakter “taylor made” ne’ebé propoen husi utilizadór informasaun determinada.
ÓRGAUN TATOLI
TATOLI, I.P iha Órgaun rua hanesan Konsellu Diretivu no Fiskál Úniku. Konsellu Diretivu kompostu husi Vise-prezidente rua; 1) Asuntu Media no Jornalístika, no, 2) Administrasaun no Finansa, ho mós Sekretária ezekutiva ida (1). Fiskál úniku ida (1).
JORNALISTA DAHULUK TATOLI
- Manuel Pinto;
- Rita Almeida;
- Rafael Ximenes de Assis Belo;
- Xisto Freitas de Piedade;
- Maria Auxiliadora Freitas;
- Zezito da Silva;
- Juliah Chatarina Lapudooh;
KARAKTER TATOLI
- Multikanál;
- Multimedia;
- Multiplataforma;
- Multitarefa;
NORMA JERÁL TATOLI
- Akurasia (Kualidade téknika no konteúdu – verifikasaun ba faktus);
- Rigór (verifikadu, analizadu, kumpleta ho faktus, dadus no indikadór sira);
- Independente (Imparsiál, hadook aan husi bias, kumpre prinsípiu uiniversál jornalizmu no kódigu étika deontolojia);
- Izenta (Kualidade formulasaun pergunta, Planu Kobertura, objetivu no onestu);
- Klareza (La kria konfuzaun públiku);
- Integridade (Kumpre kódigu étika, iha sentidu pertense, hatudu reputasaun profisionál no iha kredibilidade);
KOMPONENTE NOTÍSIA TATOLI
- Notísia akontesimentu;
- Notísia Faktuál;
- Notísia Kuotasaun;
KOMPONENTE NOTÍSIA TATOLI KORRESPONDE BA (5W+1H+3E+1N):
- Formula 5W+1H;
- Formula 3E+1N (Empower, Enlightens, Encourage) no (Nationalism);
IHA LIAN
- Tetun (Padraun);
- Portugés;
- Inglés;
- Bahasa Indonézia;
Notísia relevante:Governu nomea Manuel Pinto lidera Agência TATOLI
Jornalista : Osória Marques
Editór: Rafael Ximenes de A. Belo