iklan

HEADLINE, POLÍTIKA

Kámara Konta aprezenta Konta Jerál Estadu 2023 ba PN

Kámara Konta aprezenta Konta Jerál Estadu 2023 ba PN

Edifísiu Parlamentu Nasionál. Imajen Tatoli/António Gonçalves

DILI, 15 janeiru 2025 (TATOLI)—Komisaun C ne’ebé trata asuntu Finansa Públika iha Parlamentu Nasionál (PN), kuarta ne’e, hala’o audénsia ho parte Kámara Konta hodi aprezenta relatóriu kona-ba Konta Jerál Estadu 2023.

“Ohin, ita halo audénsia kona-ba Konta Jerál Estadu ba tinan 2023, ami hala’o uluk ho Kámara Konta, tanba ami sente husi Konta Jerál Estadu ne’e iha mós rekomendasaun lubun ida husi Kámara Konta. Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2023 iha governasaun rua mak sai hanesan implementadór, VIII Governu depois mai IX Governu, husi ami-nia audénsia hanoin sira-nia aprezentasaun di’ak tebes, haree relatóriu Kámara Konta husi tinan uluk no agora ita haree aumenta ne’ebé kapas,” Prezidente Komisaun C, Cedelízia Farria dos Santos, hato’o ba jornalista sira hafoin ramata audénsia, iha resintu uma fukun.

Kámara Konta hato’o rekomendasaun ba Governu atu tau matan ba orsamentu ne’ebé transfere ba konta suku sira, ne’ebé antes ne’e Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão mós hato’o preokupasaun kona-ba osan millaun $30 lakon, maibé iha relatóriu ne’e hatudu katak orsamentu sira ne’e barak mak tau iha transferénsia públika ba tiha konta suku maibé la transfere.

Notísia relevante : PN aprova proposta-lei OJE 2023 biliaun $3,16 iha finál globál

Rekomendasaun seluk mós ko’alia kona-ba aviaun ZEESM ne’ebé konsideradu sériu tebes, informasaun dahuluk maka hola aviaun foun maibé ikus mai aviaun ne’e uzadu, nune’e parte komisaun mós husu asaun sira ne’ebé krime bele lori ba Ministériu Públiku.Aleinde ne’e, iha relatóriu mós kona-ba projetu 44 ne’ebé kontra regra aprovizionamentu maibé halo pagamentu.

Iha parte seluk, Deputada Cedelízia Farria foti kestaun kona-ba Konta Jerál Estadu la inklui relatóriu gastu orsamentu ba pakote rekuperasaun ekonómiku iha tinan 2023.

“Ami mós sei rekomenda ba ida-ne’e, hanesan ita hatene iha VIII Governu gasta kuaze millaun $300 ba pakote rekuperasaun ekonómiku liuhusi Fundu COVID-19, maibé relatóriu laiha inklui Cesta Bázika,” nia tenik.

Iha biban hanesan, Deputada Bankada Partidu Libertasaun Populár (PLP), Maria Angelina Sarmento, husu Kámara Konta atu halo auditoria ketak ba alokasaun orsamentu pakote rekuperasaun ekonómika iha tempu COVID-19.

Prezidente Tribunál Rekursu, Deolindo dos Santos, haktuir, ohin halo aprezentasaun hodi esplika kona-ba saida mak halo ona inklui relatóriu ba paréser Konta Jerál Estadu ne’ebé haruka ona iha dezembru ba PN no tuir lei konvoka aprezentasaun.

Durante aprezentasaun relatóriu, deputadu sira iha komisaun fó apresiasaun no koloka pergunta lubun hanesan sempre iha diferensa entre dadus kona-ba númeru funsionáriu públiku iha territóriu husi Ministériu Finansa, Funsaun Públika no ministériu relevante sira.

Nune’e, husu PN no Governu iha futuru bele hatene númeru funsionáriu ne’ebé benefisia osan Estadu kada tinan.

Maski nune’e, Prezidente Tribunál Rekursu la esplika detalla kona-ba rekomendasaun lubun iha konta Jerál Estadu 2023.

Nia mós dehan, projetu 44 la kumpre regra aprovizionamentu hodi halo pagamentu.

“Ida-ne’e kestaun ne’ebé ami elabora, tanba ami mós iha relatóriu paréser Kámara Konta Jerál Estadu 2023, tanba kestaun ne’e ami elabora kedas iha tinan 2017, no Kámara Konta kontinua mantein ne’e la kumpre nafatin lei aprovizionamentu, mais agora Governu aprova diploma ne’e fasilita pagamentu no diploma ne’e hateten, prosesu sira ne’e sei la submete ba Kámara Konta, ne’e desizaun kompeténsia sira-nia, tanba prosesu atu ba Kámara Konta ne’e tenke mai husi parte sira, ne’ebé bainhira la mai Tribunál labele halo buat ida no mai apresia,” nia katak.

Notísia relevante : PN aprova proposta Orsamentu Retifikativu biliaun $1,7 iha finál globál

Aleinde ne’e, Prezidente Tribunál Rekursu klarifika mós kona-ba orsamentu ba Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS) ne’ebé lakon tuir apresiasaun Kámara Konta nian orsamentu ne’e la lakon, maibé la kumpre osan ne’e, tuir loloos kada tinan filafali ba konta jerál Estadu, ne’e la kumpre, nune’e rekomenda nafatin atu fó fila, nune’e Ministériu Administrasaun Estatál (MAE) kumpre ona hodi halo diploma ida antes la’o ba oin osan ne’e devolve fali ba Konta Jerál Estadu.

“Atu hatudu katak, Governu mós kumpre ona buat balun ami hato’o, mezmu buat balun iha diskusaun,’’ nia tenik.

Tuir ajenda Komisaun C sei hala’o mós audénsia públika ba Konta Jerál Estadu 2023 ho entidade sira seluk hafoin elabora relatóriu no paréser no sei diskute no apresiasaun iha plenária.

OJE 2023 ho montante biliaun $2,16 no Orsamentu Retifikativu 2023 ho montante billaun $1,7.

Jornalista     : Nelson de Sousa

Editora          : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!