iklan

JUSTISA, LEI

JSMP fó formasaun asesu justisa formal iha Suku Lourba

JSMP fó formasaun asesu justisa formal iha Suku Lourba

Logotipu JSMP

DILI, 30 novembru 2020 (TATOLI)-Organizasaun la’ós Governu nian, Programa Monitorizasaun  Sistema Judisiál (JSMP-sigla inglés),  foin lalais ne’e, hala’o treinamentu kona-ba “Feto no labarik-sira ninia asesu ba iha justisa formal” iha suku Lourba, Postu Administrasaun Bobonaro, Munisípiu Bobonaro.

Notísia Relevante : JSMP fó formasaun asesu justisa formal ba komunidade Laclo

Treinamentu ne’e partisipa hosi estrutura suku no membru juventude feto-mane hamutuk ema na’in-20 ne’ebé kompostu hosi mane-14 no feto na’in-neen (6).

Materia ne’ebé aprezenta iha treinamentu ne’e kona-ba feto nia direitu, saida mak violénsia doméstika, Lei Kontra violénsia doméstika, prosesu legál no protesaun legál no oinsá atu refere kazu violénsia bazeia ba jéneru.

“Treinamentu ne’e nu’udar meiu ida hodi ajuda membru konsellu suku-sira no juventude feto-mane atu iha koñesimentu kona-ba oinsá atu refere kazu-sira violénsia bazeia ba jéneru ne’ebé akontese iha sira-nia suku no sira mós hatene oinsá prosesu kazu tuir dalan sistema justisa formal. Nune’e sira bele trata no atua problema-sira ne’ebé mosu tuir mekanizmu ne’ebé loos no apropriadu,” diretora Ezekutiva JSMP, Ana Paula Marçal, hateten liuhosi nota komunikadu  ne’ebé ohin, Agência Tatoli asesu.

Xefe Suku Lourba, Lino da Cruz, orgullu ho prezensa JSMP ne’ebé bele partilla informasaun kona-ba asesu ba justisa formal, liu-liu relasiona ho kazu hasoru feto no labarik, tanba iha sira-nia suku akontese kazu barak, maibé sira rasik ladún hatene oinsá atu prosesu kazu-sira ne’e tuir sistema formal.

Reprezenta UNDP ba programa Spotligth, Nelita Fernandes Ximenes, hateten, Spotlight iha kompromisu  atu elimina krime-sira hasoru feto no labarik iha Timor-Leste liuhosi atividade-sira hanesan suporta feto no labarik-sira asesu ba justisa, fó asisténsia legál no diseminasaun informasaun hanesan treinamentu ne’ebé fasilita hosi JSMP.

Durante treinamentu, partisipante-sira foti kestaun balun relasiona ho asuntu violasaun seksuál ne’ebé envolve ema adultu hasoru menór, autoridade polísia haruka fila kazu  violénsia doméstika atu rezolve tuir dalan família no aman ne’ebé hola feto-rua no la tau matan ba nia oan-sira.

Relasiona ho preokupasaun kona-ba adultu halo abuzu seksuál hasoru menór, JSMP esplika artigu 177 Kódigu Penál  kona-ba abuzu seksuál ba menór. Kona-ba polísia haruka fila kazu Violénsia Doméstika, polísia la bele haruka fila kazu VD tanba natureza nu’udar krime públiku.

JSMP mós sita artigu 211 Kódigu prosesu penál kona-ba partisipasaun: Ajente polisiál ne’ebé iha koñesimentu kona-ba krime ruma tenke halo kedas partisipasaun kona-ba krime ne’e.

Kona-ba aman la tau–matan ba menór ka nia oan sira, JSMP esplika katak lei la bandu atu ema fahe malu/divórsiu, maibé kuandu akontese divórsiu, tantu feen ka la’en iha obrigasaun hanesan atu tau-matan ba interese menór-sira hanesan menór nia guarda, vizita no alimentasaun.

Bainhira parte rua ka ida la kumpre akordu ne’ebé sira halo ona kona-ba labarik-sira nia interese, inan ka aman ne’ebé la kumpre ne’e komete krime kona-ba la halo tuir obrigasaun alimentár (Artigu 225 KP).

Iha sesaun enserramentu ba treinamentu   autoridade hosi Suku Lourba husu ba JSMP atu kontinua halo treinamentu sira hanesan ne’e, tanba konsidera katak justisa ne’e importante tebes.

Jornalista: Nelson de Sousa

Editór: Francisco Simões

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!