iklan

DILI, POLÍTIKA

Konsellu Superiór Majistratura Judisiál presiza kontrola proativu aplikasaun lei

Konsellu Superiór Majistratura Judisiál presiza kontrola proativu aplikasaun lei

Eis Prezidente Parlamentu Nasionál, Arão Noe de Jesus da Costa Amaral. Imajen /Egas Cristóvão

DILI, 29 novembru 2022 (TATOLI)—Deputadu hosi Bankada Congresso Nacional de Reconstrução Timorense (CNRT), Arão Noe, hateten Konsellu Superiór Majistratura Judisiál presiza kontrola proativu aplikasaun lei iha tribunál tuir loloos nia konteúdu.

Notísia Relevante: PR Horta krítika setór justisa iha komemorasaun loron proklamasaun indepedénsia dala-47

Atuál deputadu membru Komisaun A trata asuntu Justisa no Konsituisional ne’e hato’o kestaun ne’e ligadu ho mensajen Prezidente Repúblika nian ne’ebé  hato’o krítika ba setór justisa iha Timor-Leste iha ámbitu komemorasaun loron proklamasaun indepedénsia ba dala-47.

“Formasaun ba órgaun judisiáriu kada tinan sempre la’o maibé dezáfiu mak presiza iha kontrolu mós konsellu judisiál sira mak tenke proativu iha desizaun sira-ne’ebé halo iha tribunál ne’e loos ka lae, se la loos konsellu bele foti desizaun ida-ne’e mak ha’u haree ladún la’o. Tan ne’e presiza kontrolu másimu labele husik la’o hanesan ne’e de’it, kontrola aplikasaun lei tuir loloos lei nia konteúdu,” Deputadu Arão hateten ba jornalista sira iha sala bankada CNRT, iha PN, tersa ne’e.

Nia hatutan, Xefe Estadu iha nia kompeténsia tomak atu hato’o ninia mensajen saida de’it ba povu no nasaun, ligadu ne’e kabe ba órgaun ida-idak nian atu halo reflesaun ba setór justisa ne’ebé la’o iha rai-laran durante tinan 20 nia laran.

“Esteitmentu Prezidente Repúblika nian ne’e loos ka lae mak ne’e, setór judisiáriu sira hanesan Ministéiru  Publiku, Juiz no defensór sira mak bele halo reflesaun ba sira-nia an no liga ho Prezidente hato’o prezunsaun inosénsia ema balun tama kadeia liu tiha fulan ka tinan to’o ikus mai, ema ne’e laiha sala tanba nee kabe ba ita hotum” nia dehan.

Maibé, tuir nia, haree durante ne’e loos duni dala ruma ema balun fó hela naran durante tinan barak nia laran, maibé la hetan justisa.

Dalaruma setór justisa bele estraga ema-nia naran di’ak sira no dalaruma liuhosi mídia sosiál defama ona ema-nia naran di’ak maske faze investigasaun komesa avalia ona ema.

“Defama ona ema ne’e iha públiku ko’alia ona faktu akuza ema maibé tuir loloos iha konstituisaun ema ne’e tribunál seidauk deside fó pena no prosesu foin bolu investigasaun de’it, prezunsaun inosénsia,” nia observa.

Tanba ne’e, ba órgaun hotu inklui órgaun judisiáriu oinsá buka atu hadi’a an hodi lori justisa ne’ebé justu ba ema hotu iha Timor-Leste, nune’e kredivilidade órgaun judisiál nian labele hamosu fali polémika iha públiku.

Iha parte seluk, Deputadu hosi bankada opozisaun ne’e hateten durante ne’e lei ne’ebé prodús sempre ho analiza foti tuir nasaun seluk, ohin loron hanesan globál maibé nafatin haree ho rai-laran realidade ne’ebé iha adapta situasaun ne’ebé iha no lejislasaun ida sempre iha ho kontestu relasaun ba malu.

“Tan ne’e ita hotu haree inklui Parlamentu Nasionál hanesan lejisladór liu-liu iha Komisaun A lejislasaun ba reforma judisiáriu tau atensaun didi’ak ita hotu reflete tuir kompeténsia ida-idak nian,” nia hateten.

Prezidente Komisaun A, Joaquim dos Santos, hateten PR bele halo mensajen ba nasaun maibé nia krítika ba tribunál nia serbisu ne’e la tama iha ninia substánsia loloos, tanba atu krítika labele haree de’it ba faktu iha oin ema ida-nian no presiza haree situasaun hamutuk hosi inísiu to’o agora.

“Tenke haree situasaun enkonjuntu hanesan instituisaun labele haree ba aktu partikulár hodi julga órgaun ida-nia kna’ar, ne’e la loos, ita ema bele sala no ita bele hadi’a mós komportamentu,” nia dehan.

Tuir nia, aseita Xefe Estadu nia krítika sira-ne’e maibé tenke profundu labele iha leten ka li’ur hanesan loos setór justisa durante ne’e falla total, tan de’it kazu kiik ida jeneraliza kna’ar tomak Tribunál nian.

“Kazu balun to’o agora sei pendente hela iha Tribunál tanba Tribunál nia serbisu bazea ba faktu, prova no testamuña karik laiha mak labele julga kazu ida,” nia hateten.

Tan ne’e, Tribunál nia serbisu la hanesan ho Prezidente Repúblika nian serbisu nune’e serbisu Tribunál tenke haree hosi okulu justisa nian no labele haree de’it hosi okulu polítika nian.

“Karik ita haree hosi okulu justisa mak ita bele konsideira durante tinan 20, Tribunal ne’e eziste duni,” nia hateten..

Jornalista : Nelson de Sousa

Editór       : Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!