BOBONARU, 10 fevereiru 2025 (TATOLI)—Autoridade Bobonaro liuhusi Sekretáriu Asuntu Planeamentu no Investimentu Dezenvolvimentu Integradu, Semedo Laco, orienta administradór postu administrativu neen no xefe suku 50 atu tau-matan no labele fó oportunidade ba empreza Xineza prienxe kuotasaun hodi fornese materiál lokál no fábrikadu ba projetu Programa Nasionál Dezembolvimentu Suku (PNDS) 2025.
Notísia Relevante: Orsamentu 2025 ba PNDS Bobonaro labele kobre hotu suku 50
“Ha’u hakarak informa kedas implementasaun PNDS ba tinan 2025 ne’ebé la kle’ur tan sei implementa, administrdór ho xefe suku sira tenke halo akompañamentu liuliu prosesu aprovizionamentu. Kuotasaun ne’e, ba tinan 2025, ita lakohi buat hotu tenke empreza xineza sira-ne’e mak hetan, fó hotu de’it ba kompañia sira-ne’ebé mak eziste iha postu no suku, atu materiál lokál ka fabrikana ne’e fó hotu ba kompañia lokál. Depois, sira hetan tiha mak mai sosa iha loza Xina sira-nian ne’e konforme,” Nia informa iha Reuníaun Konsellu Koordenasaun Munisipál ne’ebé realiza iha salaun Maria-Tapo, kinta ne’e.
Razaun, nia dehan, lakohi empreza Xineza labele konkore iha kuotasaun tanba programa PNDS atu hadi’ak infrastrutrua bázika iha baze no hakbiit empreza lokál ne’ebé eziste iha postu administrativu no suku la’ós empreza estranjeiru.
“Se buat kiik sira-ne’e ita la fó oportunidade, aban bainrua ita hakarak baratu-baratu, buat hotu halai ba ema ida, osan nunka sirkula iha ita-nia komunidade, osan hala’i sai hotu ba rai-li’ur. Entaun, buat kiik sira-ne’e ita labele haree dehan oh ida-ne’ebá mak baratu liu, husik ba sira kahur tan. Planta no kadernu enkargu (BoQ) enjiñeiru sira prepara tiha, sira haree katak kustu ba ida-ne’e hanesan ne’e, imposivél kompañia lokál sira-nia penawaran ne’e atu liu fali BoQ ne’e, ha’u hanoin ne’e laiha,” nia dehan.
Aleinde ne’e, nia husu ba autoridade postu no líder komunitária sira atu tau matan mós ba materiál fabrikadu sira-ne’ebé fornesedór materiál sira fornese.
“Ida-ne’e kuandu imi la kontrola didi’ak, materiál sira-ne’ebé lori ba tau ne’e mós uza la loos hotu, Simentu ka besi ka ita lahtene, imi dehan, imi iha kotuk la tama akhirnya to’o ohin loron ita problema boot. Entaun, tenke akompañia, bila perlu enjiñeiru sira prodús tiha BoQ entrega ba xefe suku, para hatene sementu hira, besi hira mak atu hodi implementa obra ne’e, tanba ne’e programa suku nia atu hadi’ak kondisaun suku,” nia hateten.
Sekretariu Autoridade Munisípiu Bobonaro ba asuntu Administrasaun no Finansa, Domingos da Costa, reforsa projetu PNDS tinan 2025 sei implementa iha tempu badak ho orsamentu millaun $1,800 resin ne’ebé aloka ba suku 50 kada suku hetan rihun $36, husi montante ne’e rihun $4 finansia ba atividade operasionál no hela rihun $31 mak utiliza ba implementa obra.
Tanba ne’e, nia husu ba xefe suku, xefe aldeia no estrutura sira atu tuur hamutuk halo planu prioridade hodi rezolve unfraestrutura bázika ne’ebé suku ida-idak presiza.
“Halo planu ne’e ba osan rihun $31 ne’e labele halo liu fali husi ida-ne’e. Se liu atu foti husi ida ne’e, tanba ita-nia osan menuss, loloos atu implementa de’it iha suku balun maibé iha momentu ne’ebá halo eleisaun hotu-hotu konkorda implementa hotu iha suku 50,” nia hateten.
Antes ne’e, Governu liuhusi reuniaun Konsellu Ministru aprova no Projetu Dekretu-Lei ba alterasaun dalimak husi Dekretu-Lei númeru 8/2013, loron 26 fulan-juñu, kona-ba Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS), alterasaun ida-ne’e atu promove envolvimentu boot-liuhusi líder komunitáriu sira liuliu xefe suku sira atu define no akompaña investimentu iha sira-nia komunidade.
Liu ona tinan-10, hafoin Dekretu-Lei orijinál ne’e tama iha vigór, diploma foun ne’e sai obrigatória ba Xefe Suku sira atu konsulta molok aprova investimentu ne’ebé finansia husi PNDS no estabelese hodi fó informasaun kona-ba ezekusaun ba investimentu sira-ne’e.
Aleinde ne’e, diploma ne’e mós buka hodi aliña rejime aprovizionamentu ba bens no servisu sira ho normativa foun sira seluk, ne’ebé permite prosedimentu ba adjudikasaun espesífiku sira. Diploma ne’e mós halakon norma sira-ne’ebé iha relasaun ho Sekretáriadu Tékniku PNDS, no transfere ona ba dekretu Governu bazeia ba Dekretu-Lei númeru 49/ 2023, loron 23 agostu.
Enkuantu PNDS hahú implementa iha tinan 2013 no hetan asisténsia tékniku husi Governu Austrália liuhosi programa Parseria Hametin Dezenvolvimentu Suku no Administrasaun Munisipiu (PARTISIPA).
Notísia Relevante: PNDS Bobonaro koloka ona pesoál tékniku monitoriza projetu UNP
Jornalista : Sérgio da Cruz
Editór : Cancio Ximenes