iklan

JUSTISA

Tribunal Garante Laiha Influensia Polítika

Tribunal  Garante Laiha Influensia Polítika

Tribunal Distritál Dili

DILI, 29 jullu 2019 (TATOLI) –Públiku sempre kestiona imparsialidade juis sira nia iha desizaun ba kazu sira ne’ebé hakotu iha tribunal. Tanba  dala barak, ema konsidera kazu ne’ebé envolve ema ho poder polítiku no poder ekonómiku sempre la’o kleur no ikus liu bele ‘husik livre’ to’o balun halai tiha de’it hosi justisa maibé tribunal nonook ninian.

Kompara karik ho kazu simples, hanesan violénsia doméstika, pekulatu de uzu, abuzu de poder simples,  ne’ebé envolve sidadaun baibain no funsionáriu nivel ki’ik sira, maka tribunal uza nia kompeténsia hodi su’u  (buka) to’o hun to’o lori ema ba lalais prizaun ou selu multa (koíma) hodi asegura tribunal nia prestíjiu iha públiku.

Hatán ba preokupasaun sira ne’e, Juis Administradór Tribunal Distritál Dili (TDD), José Maria de Araújo, hateten, durante ne’e iha servisu tribunal nunka sente katak poder polítika ida intervein prosesu judisiáriu ba kazu sira ne’ebé envolve ema ho figura públiku.

“Ita iha ne’e servisu durante tinan barak ona nu’udar juis ba prosesu sira iha kualkér kazu, ita seidauk haree intervein polítika ruma, tantu kazu boot ruma ne’ebé bele dehan envolve ema figura públiku. Tanba buat hotu ita hala’o bazeia ba lei no regres justisa nian,” hateten Juis José Maria de Araújo, hodi responde Ajénsia Tatoli, ohin, iha TDD.

Nia dehan tan, ba kazu sira ne’ebé mak lao demora, tanba prosesu mak tenke obriga katak presiza duni iha investigasaun ne’ebé klean mai hosi parte sira hotu. Tanba tribunal labele kondena ema arbiru bainhira laiha provas ne’ebé adekuadu. Katak, antes atu foti desizaun hodi kastigu autor ida, tenke mai ho prosesu investigasaun ne’ebé mak justu. Tanba ne’e mak prosesu sira hotu tenke lao neineik, kuidadu ho di’ak no hirak ne’e hotu la signifika  prosesu lao ho demora tanba de’it hanoin katak iha kestaun polítika.

Hosi parse seluk, Sergio Quintas nu’udar jurista timoroan husu ba iha juiz sira ne’ebé mak servisu iha Tribunal atu servisu ho imparsialidade, hodi evita aan hosi intervensaun oioin.

Nia konsidera katak, dezenvolvimentu evolusaun servisu iha setór justisa, seidauk too ba sosiedade nia objetivu, tanba iha prosesu ne’e dala barak sei mosu indikasaun poder polítika atu influensia servisu judisiáriu nian bainhira mosu kazu ruma ne’ebé envolve ema ho figura públiku.

Tuir Advogadu Sergio Quintas nia observasaun katak servisu prosesu judisiáriu, liuliu servisu área tribunal nian atende kazu ruma dala barak laiha imparsialidade, tanba nota ba kazu sira ne’ebé envolve ema ho figura públiku nia prosesu la’o demora uitoan, maibé ba kazu ne’ebé envolve ema hanesan sidadaun baibain, ne’e juiz sira hetan desizaun lais liu.

Hosi lala’ok ne’e, Sergio Quintas nu’udar ema jurista intende katak, mosu duni indikasaun implisitamente iha influénsia polítika ba poder judisiáriu.

“Ha’u nia hanoin esplisitamente, la haree ho matan, katak poder polítika ne’e bele tama ba iha poder judisiál. Maibé, implisitamente iha indikasaun poder polítika bele tama ba iha poder judisiál, tanba haree ba realidade katak durante ne’e iha kazu sira ne’ebé envolve ema ho figura públiku lao demora tebes, mas kuandu ema baibain sira nia kazu sira lao lalais liu,” hateten Sergio Quintas.

Jurista ne’e argumenta tan, iha ona esperiénsia dala ida ka rua, liga ba kazu sira ne’ebé mak envolve ema ho figura públiku, katak balu ne’ebé mak hetan ona akuzasaun nia prosesu demora no dala ruma bele arkiva tan mós iha.

Nia hatete, tanba iha prosesu balu mosu duni too autor sira halai  sés hosi justisa, entaun ida ne’e implisitamente iha influensia polítika uitoan ba poder judisiáriu.

“Sosiedade sira bele nota, tanba saida? kuandu figura públiku ne’ebé akuzadu maibé nia prosesu demora la hanesan ho sidadaun bain-bain, maski ita la temi kazu ida por ida, maibé ha’u sente públiku hatene ida ne’e,” hateten Sergio Quintas.

Jornalista : Domingos Piedade Freitas

Editór       : Francisco Simões

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!