DILI, 05 agostu 2024 (TATOLI)—Deputadu husi bankada CNRT, Patrocínio dos Reis Fernandes, hateten tinan ne’e Timor-Leste realiza komemorasaun loron konsulta populár ba da-25 (30 agostu 2024-30 agostu 1999) hanesan loron ida importante tebes tanba iha loron ne’e mak povu Timor-Leste tomak deside sira-nia votu hodi nasaun ne’e sai independente.
Notísia Relevante: Estadu TL konvida SekJer ONU mai partisipa komemorasaun tinan 25 konsulta populár
Nia hateten, hein katak ho selebrasaun loron istóriku ida-ne’e hametin nafatin timotoan liuliu juventude sira-nia sentimentu nasionalizmu no patriotizmu hodi hateke nafatin ba oin.
“Iha komemorasaun ba tinan ne’e sei marka mós prezensa husi Sekretáriu Jerál Nasaun Unida (ONU), António Guterres, ida-ne’e marka boot tebes ba Timor-Leste. Ho komemorasaun loron konsulta populár ba da-25 ne’e, hametin no konsolida nafatin espíritu nasionalizmu no patriotismu ba joven sira hodi hateke ba oin katak, independénsia Timor-Leste eziste la’ós monu husi leten,” nia hateten ba jornalista sira iha resintu Parlamentu, segunda ne’e.
Maibé, nia esplika, liuhusi prosesu naruk no ema lubun mak lakon ona sira-nia vida no hanesan mós tempu ida povu sira liuhusi prosesu ho ta’uk maibé sira ho korajen no aten brani atu deside duni vida nasaun nian, mezmu iha intimidasaun ho ameasa oioin iha forsa milísia Indonézia ninia torturasaun.
Maske nune’e, povu Timor-Leste buka tempu ida-ne’e no fatin hotu-hotu timoroan sira hamriik forma hodi deside Timor-Leste sai nasaun independente liuhusi votasaun iha loron Konsulta Populár iha 30 agostu 1999 liuba ne’e.
Tanba ne’e, membru husi órgaun lejislativu ne’e apela ba joven sira-ne’ebé liuliu moris iha tinan 2000 mai leten ne’ebé la akompaña prosesu luta anruk ida-ne’e, sira hodi hatene istória sira-ne’e nu’udar sidadaun ida iha rai ida-ne’e.
Aleinde ne’e, reprezentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasionál ne’e nafatin tau fiar ba Governu no Estadu ida-ne’e katak iha prosesu dezenvolvimentu nasaun nian ne’e, atu bele lori moris di’ak ba povu tomak.
Deputadu FRETLIN, Antoninho Bianco, hateten komemorasaun loron konsulta populár ne’e hakarak valoriza loron istóriku ida-ne’e hanesan esforsu husi povu tomak ba luta naruk hodi hadau ukun rasik aan ida-ne’e.
“Ita labele haluha FRETILIN nia luta, depois ita halo rezisténsia tinan 24 defende Estadu direitu ne’ebé ita proklama 28 novembru 1975. Luta ne’ebé iha frente armada, klandestina no diplomátiku no povu tomak konsege konkista konfiansa komunidade internasionál iha Organizasaun Nasaun Unida (ONU) konsidera katak, povu nia auto-determinasaun iha momentu ne’eba tenke valoriza liuhusi konsulta populár,” nia dehan
Maske ha situasaun defisil nia laran maibé povu tomak mezmu hatudu sira-nia korajen dedikasaun no firmeza atu defende direitu no Estadu Direitu Demokrátiku ne’ebé uluk iha 28 Novebru 1975 Timor-Leste proklama unilateralmente Timor-leste nia independénsia.
Tanba ne’e, nia hateten, iha komemorasaun loron istóriku konsulta popular ba da-25 ne’e hodi bele valoriza erói no mártir ho erói lutadór sira-ne’ebé sira mate ba rai lulik ida-ne’e.
Iha parte seluk, Deputadu husi bankada opozisaun ne’e dehan iha prosesu dezemvolvimentu ne’e Governu hala’o buat ne’ebé la’o di’ak no buat balun lao la di’ak, maibé halo reflesaun iha tinan ida-ne’e hodi la’o tuir erói no mártir sira hodi hala’o prosesu dezenvolvimentu, ho objetivu ida atu hasai povu husi kiak no ba órgaun soberania sira hotu atu defende Estadu direitu demokrátiku.
Notísia relevante:Timoroan presiza kontribui pás iha komemorasaun Konsulta Populár-Vizita Papa Francisco
Jornalista : Nelson de Sousa
Editór : Cancio Ximenes
