HEADLINE, OEKUSI

Garante kualidade apredizajen, Edukasaun Oekusi kontinua implementa programa EMuLi

Garante kualidade apredizajen, Edukasaun Oekusi kontinua implementa programa EMuLi

Sekretària Rejionàl Edukasaun no Asuntu Sosiàl, Inàcia Tamele. Foto Tatoli/Abílio Elo Nini

OEKUSI, 04 Fevereiru 2025 (TATOLI)– Koordenadór ba Formasaun no Dezenvolvimentu Rekursu iha Programa Edukasaun Multi Lingua (EMuLi) iha Ministériu Edukasaun (ME), Agusto Salsinha, dehan bazea Planu Asaun Annuál (PAA) 2025, programa EMuLi kontinua prioriza hodi implementa iha Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambenu (RAEOA).

“Ami iha komponente lima ne’ebé aposta iha PAA 2025 nian, mak, advokásia, formasaun ba manorin sira, dezenvolvimentu rekursu, monitorizasaun no avaliasaun, ikusliu mak kapasitasaun,” Koordenadór ne’e fó-sai, hafoin aprezenta programa EMuLi nian ba dirijente sira iha salaun  Edukasaun Oekusi, ohin.

Notísia relevante:Edukasaun kontinua kapasita manorin husi eskola 41 iha Oé-Cusse liuhusi Programa EMuLi

Ekipa husi Programa EMuLi, tersa ne’e aprezenta PAA 2025 ba servisu Edukasaun Oé-Cusse. Imajen/Abílio Elo Nini

Programa EMuLi prioriza komponente dahuluk kona-ba advokásia ho objetivu atu hametin no hasa’e públiku nia koñesimentu kona-ba EMuLi no hametin kolaborasaun ho parsériu sira, ho  nia atividade sira mak hanesan preparasaun selebrasaun loron mundiál lian-inan, ne’ebé sei realiza liuhusi talkshow, semináriu, kadi-kakutak no atividade ba labarik sira, sei realiza iha loron 17 to’o 21 Fevereiru 2025.

Komponente daruak mak fasilita formasaun ba manorin sira, ho nia objetivu atu hametin no hasa’e formadór no manorin sira-nia koñesimentu atu implementa prinsipiu ka programa EMuLi nian ho loloos.

Atividade sira iha komponente daruak ne’e mak, formasaun ba formadór sira ho fazeadamente,  faze dahuluk sei realiza iha fulan Abril durante semana ida. Faze daruak sei realiza iha fulan Jullu durante semana ida, no faze ikusliu mak realiza iha fulan Dezembru 2025 ho tempu semana ida.

“Fasilita mós formasaun ba manorin sira, hanesan iha faze dahuluk sei hala’o iha fulan-Abril durante semana rua, faze daruak iha fulan Jullu no faze ikusliu realiza iha fulan Dezembru ho tempu semana rua,” nia esplika.

Notísia relevante:Programa EMuLi konsege influénsia eskola 66 submete proposta ba ME

Datoluk mak dezenvolvimentu rekursu ho objetivu atu apoia prosesu aprendizajen bazeia ba prinsipiu no metodolojia EMuLi, ho nia atividade sira mak produsaun no distribuisaun materiál didátiku sira, ne’ebé sei halo kada períodu.

Dahaat, hala’o monitorizasaun no avaliasaun ho objetivu atu sukat manorin sira-nia dezempeñu no estudante sira-nia aproveitamentu no jere obstákulu sira, atubele hadi’a kualidade programa EMuLi.

Nia atividade sira mak mid-test, sei realiza iha fulan Maiu to’o Juñu 2025, post-test sei realiza iha fulan Novembru, vizita eskola hala’o kada períodu no avaliasaun dezepeñu ba manorin hala’o kada tinan ida.

Dalima mak kapasitasaun profisionál, nia objetivu mak atu hasa’e no hametin koñesimentu pesoál EMuLi, hodi hadi’ak kualidade implementasaun programa EMuLi, nia atividade sira sei fasilita formasaun lian-tetun sei hala’o iha fulan Fevereiru ne’e no hala’o mós estudu komparativu iha estranjeiru sei akontese iha fulan Setembru tinan ne’e.

Hafoin aprezenta, Sekretária Rejionál Edukasaun no Asuntu Sosiál, Inácia Tamele, konsidera, komponente lima ne’ebé sai prioridade bele koresponde direta ba nesesidade edukasaun Oé-Cusse nian.

“Ohin,  ami bolu parseria sira mai halo aprezentasaun no diskusaun ba planu atividade sira, ho objetivu katak atividade ne’ebé relasaun ho edukasaun. Ha’u observa sira-nia aprezentasaun ne’e planu kuaze hanesan mós ho planu edukasaun Oekusi nian ne’e kapa’as tebes, iha futuru ami sei koordena malu, atu implementa iha terrenu la’o hanesan, tanba  ne’e mak edukasuan bolu parseriu sira atu mai aprezenta sira-nia planu idak-idak,” nia dehan.

Dirijente ne’e rekomenda atu programa EMuLi, presiza apoia mós parte tékniku tanba iha Sekretária Edukasaun no Asuntu Sosiál, sei menus liuliu iha tékniku formasaun sira.

“Ne’ebé ha’u nafatin rekomenda atu mai apoia formasaun tékniku liuliu ba pedagójiku, siénsia no informasaun jerál sobre direitu labarik, prevensaun protesaun ba labarik,” nia katak.

Presiza aumenta profesór

Diretór Rejionál Servisu Edukasaun RAEOA mós rekomenda ba Ministériu Edukasaun atu aumenta profesór na’in-60 atu reforsa implementasaun Programa Edukasaun Multi Língua (EMuLi).

“Programa EMuLi ne’e agora tama ona iha eskola 45 ho totál profesór na’in-45, maibé iha eskola balun sira iha turma rua ho alunu barak hodi difikulta profesór sira atu hanorin, nune’e presiza manorin na’in-60 mak foin bele, tanba iha eskola balu númeru alunu barak.

Ministériu Edukasaun iha planu atu halo rekrutamentu ba profesór hodi implementa Programa EMuLi fó prioridade liu ba Oekusi-oan.

“Ami husu atu rekruta profesór tenki Oekusi-oan rasik, hodi ko’alia lian Baikenu no ko’alia tetun, atu introdús lian materna ba iha lian ofisiál rua hanesan tetún no portugés, ida-ne’e nesesáriu tebes,” nia hato’o.

Hataan ba rekomendasaun ne’e, Koordenadór ba Formasaun no Dezenvolvimentu Rekursu iha Programa Edukasaun Multi Língua (EMuLi), Agusto Salsinha, hatete daudaun ne’e Ministériu iha ona planu, tanba programa EMuLi nu’udar programa prioridade ministériu nian.

“Iha ona planu oinsá ita-bele halo rekrutamentu ba manorin sira iha programa EMuLi, maibé kritéria primeiru ne’e, tenki Oekusi-oan no hatene lian Baikenu, ho razaun katak bele ajuda labarik sira iha eskola, mezmu tempu mós hanesan inan-aman ajuda labarik sira iha uma, tanba uza lian materna,” nia dehan.

Atu informa ba públiku katak, la’ós atu hanorin lian Baikenu de’it, maibé uza metodolojia EMuLi ne’e atu transforma labarik sira hodi hatene númerasia no literásia (lé, hakerek no sura).

Notísia relevante: ME esforsa atu hadi’a kualidade edukasaun liuhusi programa EMuLi

Jornalista: Abílio Elo Nini

Editór: Florencio Miranda Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!