DILI, 18 Marsu 2025 (TATOLI) – Ministériu Dezenvolvimentu Rurál no Abilitasaun Komunitária (MDRCH) asina akordu ho parseria rua hanesan Institutu Nasionál Siénsia no Teknolójia (INCT, sigla portugés) no estabelesimentu ensinu privadu, Universidade da Paz (UNPAZ), ho objetivu atu halo kooperasaun téknika hodi implementa atividade peskiza iha área rurál no urbana.
Iha intervensaun husi atividade ne’e, antes ne’e halo ona liña koordenasaun iha tenpu-naruk nia laran, nune’e, no nia finalidade maka ohin loron komesa halo ona akordu ho parseria sira atu implementa atividade peskiza iha terrenu bazeia obstákulu ne’ebé mak povu enfrenta iha área rurál no urbana.
“Tanba ita hotu hatene ministériu ida ne’e foin estabelese iha mandatu IX-Governu ne’ebé iha diresaun gerais hamutuk tolu, nune’e ohin ita hala’o serimónia mais importante ba akordu kooperasaun tékniku. Ne’ebé hetan orientasaun husi ministru katak iha papél atu promove harmoniza no oinsá atu aselera dezenvolvimentu iha nivél rurais”, Diretór jerál dezenvolvimentu rurál, Filipe Cardoso Vieira, hateten ba jornalista sira iha edifísiu MDRCH, Kaikoli, ohin.
Diretór hatutan tan, kooperasaun ida-ne’e atu konklui hodi realiza entendimentu tékniku atu bele introdús apoiu tomak mai husi instituisaun rua ne’e, no espera kooperasaun ne’e lahela de’it ho surat-tahan maibé sei konkretiza no saida mak presiza hodi kontribui ka dezenvolvimentu rurál nian liuhusi peskiza ba setór hotuhotu.
Iha fatin hanesan tuir, Diretora ezekutiva INCT, Maria Elsa Correia hateten, misaun prinsipál maka dezenvolve sientífiku ba estudu no ikus mai bele relata fali dadus ne’ebé identifika ba iha Governu hodi hadi’a bein-estar populasaun nian.
“Tanba ne’e mak ohin oportunidade di’ak tebes mai ami, atu bele halo kooperasaun ho sira no ami sei buka materializa liuliu iha área formasaun ba peskiza ne’ebé sei kontribui ba dezenvolvimentu kapasidade koñesimentu báziku ba futuru”, ezekutiva ne’e hateten.
Diretora ezekutiva INCT mós informa, “Ami halo peskiza hahú husi 2019 to’o agora, ami halo peskiza hamutuk 67 ona no rezultadu hotu ami submete ba Governu bazea ba área ida-idak no rekomendasaun ne’ebé hetan husi dadús sira ne’e. Husi submete ida ne’e atu Estadu bele halo sai ninia referénsia ida ba formasaun polítika públika ba interrese bein-estar Timor nian”.
Enkuantu, Reitór UNPAZ, Adolmando Soares Amaral hateten, UNPAZ hola parte iha peskiza hodi identifika problema ba setór sira ne’ebé ladun la’o iha dezenvolvimentu rurál, nune’e bele ajuda asegura programa Governu no rezultadu sei konsidera iha orsamentu jerál Estadu nian.
“Ha’u hanoin nota intedimentu ne’ebé ohin asina ho ministériu dezenvolvimentu rurál nian, ami iha responsabilidade atu ajuda asegura polítika IX-Governu nian liuhusi peskiza ba setór hotu-hotu. Ita hakarak ajuda sira ho dadus ne’ebé ita survey (peskiza) no sei entrega ba MDRHC no bele konsidera iha orsamentu jerál Estadu tinan tuirmai”, autoridade másima estabelesimentu privadu ne’e dehan.
Entretantu, atividade asina akordu ne’e sei hala’o mós entre MDRCH ho Ministériu Agrikultura, Pekuária no Peska (MAPP) hafoin koordenasaun iha prosesu tuirmai. Enkuantu, partisipa iha evente ne’e maka parte husi INCT, UNPAZ no mós diretór nasionál sira.
Jornalista: Alexandra da Costa
Editór: Rafael Ximenes de A. Belo