OEKUSI, 07 Abríl 2025 (TATOLI)– Diresaun Rejionál Terra Propriedade (DRTP) Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambeno (RAEOA), aloka millaun $1.1 iha Planu Asaun Anuál (PAA) Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2025 atu fó indemnizasaun ba rai no plantasaun sira-ne’ebé hetan afeta husi reabilitasaun estrada iha área rurál no área urbana.
Diretór DRTP Oekusi, Júlio Coel, esplika katak husi orsamentu millaun $1.1 ne’e kabe ba rai no plantasaun de’it, la inklui uma tanba seidauk iha desizaun ruma husi Autoridade RAEOA kona-ba sistema uma ne’ebe afeta troka ho uma ka osan bele ho troka uma.
Notísia relevante:Autoridade RAEOA indemniza rai afetadu ba projetu ho kada metru² $5
“Iha planu orsamentu tinan ne’e ita iha osan millaun $1.1, ne’ebé destinadu indemnizasaun ba rai no mós ba plantasaun sira agora depende dadus ai-oan husi Diresaun Agrikultura bainhira foti ona dadús bele enkamiña, mai nune’e ita bele prosesa ba pagamentu tanba la presiza públikasaun, importante dadus akuradu asina husi xefe suku ho testamuña no anexu ho fotográfia ba plantasaun sira-ne’ebé hetan valór ekonómia,” Júlio Coel, hateten iha Oekusi, ohin.
Kona-ba pagamentu ba rai konsidera de’it estrada ne’ebé konstrui permanente, maibé kona-ba reabilitasaun emerjénsia ba estrada provizóriu seidauk bele indemniza, maibé konsidera de’it ai-oan ka plantasaun ne’ebé ho valór ekonómiku.
“Reabilitasaun estrada rurál oras ne’e la’o daudaun aprova husi KAFI rejionál, ami mós hetan ona kontaktu husi obra públika, ami diálogu direita komunidade sira, ne’ebé ita iha konkordánsia ida katak ba estrada rurál sira ne’ebé halo reabilitasaun afeta ba komunidade sira-nia rai, husi parte terra propriedade seidauk bele halo levantamentu, tanba ne’e hanesan estrada provizóriu ka emerjénsia, kuandu iha futuru nahe ona asfáltika mak foin bele rekolla dadús tanba ne’e estrada permanente ona, entaun nia osan pakote ida,” nia afirma.
Maibé ba plantasaun ne’e kompeténsia diresaun rejionál agrikultura mak sei rekolla dadus, hafoin enkamiña fali mai iha DRTP tanba orsamentu ne’e iha hela terra propriedade pakote ida ho rai nian.
“Ne’ebé ba rai ita sei konsidera de’it ba estrada sira-ne’ebé permanente ona hanesan husi fronteira Sakato to’o ponte Noefefan kontinua ba to’o Oénunu no husi terminál Tono ba Oésilo só estrada agora reabilitasaun sira-ne’e, mak ita husu komunidade bele kolabora atubele kontribui oferese rai pedasuk ida ba dezenvolvimentu,” nia apela.
Notísia relevante:RAEOA publika mapeamentu ba rai afetadu hodi prepara halo pagamentu
Diretór Diresaun Rejionál Agrikultura, Amaro Efi hateten daudaun ne’e ekipa husi departementu Floresta hahú hela dadús plantasaun iha terrenu no promete sei submete ba iha terra propriedade hodi prepara pagamentu.
“Ita ekipa husi guarda floresta daudaun ne’e foti hela dadús, ne’ebe antes tama fulan-Maiu, ami entrega ona dadús ba parte terra proriedade atu prosesa só iha suku, Suni-Ufe atu sai ba Quibukif mak seidauk, maibé ami entrega ona format ba autoridade lokál xefe suku no aldeia sira, atu rejista no hasai foto ne’ebe dadús provizóriu dadús seidauk fó sai tanba ekipa sei rekolla hela depois sei hato’o relatóriu mai mak ita foin hatene dadús hira mak afeta ai-oan,” nia informa.
Dokumentu ofisiál ne’ebé Ajénsia Tatoli,I.P asesu iha livru OJE 2026, katak, alokasaun orsamentu ba divizaun Sekretáriu Rejionál Terra Propriedade, ho porsentajén bo’otliu iha transferénsia públika ho montante $1,100,000 USD ka okupa 44.48% ho objetivu atu halo pagamentu rai-afetadu ba komunidade identifikadu hamutuk 300 uma-kain no sei kontinua identifika iha área Tono ba Oesilo.
Notísia relevante:Terra Propriedade rejista parsela 339 afeta ba konstrusaun estrada nasionál Pante Makasar-Nítibe
Jornalista: Abílio Elo Nini
Editór: Florencio Miranda Ximenes