iklan

COVID-19, POLÍTIKA, SAÚDE

PN aprova estensaun EE daualuk

PN aprova estensaun EE daualuk

Atividade deputadu sira liuhosi plenária Parlamentu Nasionál. Dokumentasaun.

DILI, 03 dezembru 2020 (TATOLI) — Parlamentu Nasionál (PN) kinta ne’e aprova ona estensaun Estadu Emerjénsia (EE) daualuk hodi fó autorizasaun ba Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú Olo, deklara tempu EE ne’e ba loron 30 tán.

Parlamentu Nasionál diskute no transforma mensajen Xefe Estadu nian ba projetu-lei no 14/V (3a) kona-ba autorizasaun renovasaun deklarasaun estadu emerjénsia. Deputadu sira halo votasaun nominál ho rezultadu a favór 46 kontra 0, abstensaun 3 no deputadu na’in-16 mak auzénsia.

“Ho nune’e projetu-lei ba autorizasaun renovasaun deklarasaun estadu emerjénsia aprovadu. Parlamentu hein governu implementa ho didi’ak hodi garante nafatin saúde públika no halo prevensaun másima ba transmisaun COVID-19 iha ita-nia rain”, Prezidente Parlamentu Nasionál, Deputadu Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, anúnsia liuhosi plenária estra-ordinária, kinta ne’e.

Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, husu Parlamentu Nasionál atu autoriza estensaun Estadu Emerjénsia Daualu ba loron 30 tán, hahú hosi tuku 00.00 loron 4 dezembru 2020 (sesta-feira) no termina iha tuku 23.59 loron 2 janeiru 2021 (sabadu) ba territóriu nasionál tomak ho parsialmente suspende direitu balun;

a. Sirkulasaun internasionál, sei estabelese kontrolu sanitáriu iha portu, aeroportu ka postu fronteira terrestre, atu impede moras ne’e tama mai territóriu nasionál ka kondisiona observánsia kondisaun nesesáriu hodi evita risku propagasaun epidemia ne’e, nune’e mós toma medida nesesária asegura sirkulasaun internasionál ba bens no serbisu esensiál sira.

b. Liberdade sirkulasaun, fixasaun rezidénsia ba kualkér pontu iha territóriu nasionál sei lidera hosi autoridade públika sira hodi bele redús risku kontájiu no ezekuta medida prevensaun no kombate epidemia, inklui konfinamentu kompulsivu domisiliáriu no impozisaun saniáriu sira.

c. Direitu rezisténsia, kualkér atu (ato) rezisténsia ativa ka pasiva emanda hosi autoridade públika kona-ba ezekusaun Estadu Emerjénsia.

Reprezentante Bankada FRETILIN, Deputadu Silvino Morais, hateten iha Timor Osidentál (NTT, Indonézia) mate ema na’in-21 ona inklui parteira balun.

“Ita hotu tenke prevene liu mak iha área fronteira, governu presiza haree sasán ne’ebé tama-sai iha loron sesta no kuarta hosi fronteira, tanba iha Atambua ne’e moras ne’e sa’e maka’as”, hateten reprezentante Bankada FRETILIN ne’e.

Xefe Bankada CNRT, Deputadu Duarte Nunes, fó hanoin ba governu atu tau matan seguransa no médiku sira, nune’e bele motiva sira hala’o servisu didi’ak ba pandemia ne’e.

“Presiza fó sansaun ba ema sira-ne’ebé tama ho dalan ilegál mai Timor-Leste, maibé ha’u haree tanba saida mak molok loron 2 antes iha ona ema pozitivu ba moras ne’e, ha’u espera estensaun ida-ne’e ba dala-ikus, tanba ita iha ona instrumentu (lei protesaun sivíl), nune’e la presiza estadu emerjénsia”, Xefe Bankada CNRT ne’e afirma.

Xefe Bankada Partidu Demokrátiku, Deputadu António da Conceição, hateten presiza kontrola maka’as iha sira iha fronteira hanesan RAEOA, Bobonaru no Kovalima.

“Tanba ne’e mak ami fó apoia estadu emerjénsia, maibé ami husu governu rezolve problema pendente sira, hanesan ekipa liña frente seidauk hetan direitu”, hateten xefe bankada PD ne’e.

Reprezentante Bankada PLP, Deputadu Abel Pires, konsidera estensaun ne’e pertinente, tanba ema kontinua mate iha mundu ne’ebé kauza hosi pandemia ne’e.

Nia fó ezemplu, nasaun viziña Indonézia parte Timor Osidentál kontinua rejista, tanba ne’e Timor-Leste tenke prepara-aan hasoru moras ne’e.

Nune’e mós Xefe Bankada KHUNTO, Deputada Olinda Guterres, louva Ministra Saúde ne’ebé durante ne’e servisu maka’as hodi salva povu hosi pandemia globál ne’e.

“Ba ami partidu KUNTO laiha objesaun, tanba estadu emerjénsia ne’e di’ak ba Nasaun no di’ak ba ita-nia povu, ha’u husu fó prioridade seguransa sira, tanba sira mak asegura ema sira tama-sai fronteira”, Xefe bankada KHUNTO ne’e fó hanoin ba governu.

Xefe Bankada UDT, Deputadu Francisco David Xavier Carlos, konsidera pandemia COVID-19 la’ós buat foun, moras ne’e importadu, tanba ne’e presiza aplika regra pesoál ijiene hanesan uza máskara, fase-liman ho sabaun.

Xefe Bankada PUDD, Deputadu António de Sá Benevides, propoin ba governu atu halo teste anti body  ba komunidade atu-bele deteta moras ne’e inklui bele deteta moras sira seluk.

Xefe Bankada Frente-Mudansa, Deputada Isabel Freitas Ximenes, fó apresiasaun ba forsa defeza no seguransa ne’ebé kontrola ema tama-sai iha área fronteira.

“Bankada Frente-Mudansa rekomenda ba governu atu hola medida restrisaun ne’ebé rigorozu iha fronteira, kria kondusaun di’ak ba ita-nia defeza no seguransa ne’ebé fó-aan tomak presta servisu iha área fronteira”, xefe bankada Frente-Mudança fó hanoin.

Jornalista: Evaristo Soares Martins

Editór: Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!