VIETNAME, 25 Fevereiru 2025 (TATOLI)—Prezidente Repúblika (PR), José Ramos Horta, sai nu’udar oradór xave iha sesaun abertura Fórum Futuru ASEAN tinan 2025 ho tema “Harii ASEAN ne’ebé Unidu, Inkluzivu no Reziliente iha Transformasaun Global sira-nia leet,” ne’ebé realiza iha Otél Meliá, sidade Hanoi Repúblika Sosialista Vietname.
Notísia Relevante: PR Horta ohin dezloka ba Vietname partisipa Fórum Futuru ASEAN 2025
Iha Fórum ne’e, Xefe Estádu hato’o mensajen kona-ba ninia esperiénsia iha ASEAN, hodi nota mudansa dramátiku sira dezde ninia inisiativa.
” Ha’u bele dehan katak ha’u rasik asiste ona ASEAN nia evolusaun husi grupu nasaun sira-ne’ebé luta hasoru kiak ne’ebé jeneralizadu, instabilidade polítika no insurjénsia maoista sira, ba ekonomia sira-ne’ebé estável, dinámiku, forsa ida iha palku mundiál,” Xefe Estadu hateten iha nia diskursu, tersa ne’e.

Iha diskursu Prezidente José Ramos Horta foka ba viajen notável ASEAN nian, hafoin kona-ba tempu dezafiante sira-ne’ebé ema moris ba, ho kestaun multifasetu sira-ne’ebé ezije diálogu ativu, kompromisu diplomátiku ativu, mekanizmu rejionál ativu ida atu rezolve sira.
Prezidente afirma, la interferénsia tenke sai hanesan regra osan-mean maibé labele sai indiferensa no la ativu hasoru situasaun violénsia estremu no violasaun sistemátiku ba direitu umanu iha Estadu membru ida ka iha mundu.
Laureadu Nobel da Paz ne’e mós husu ba ASEAN atu mantein nia foku iha diplomasia preventiva ho prudénsia no oportunu antesipa no prevene tensaun sira atu aumenta ba konflitu sira.
Durante nia diskursu Prezidente hatudu esperiénsia ne’ebé iha ho ASEAN no papél importante hodi estabelese pás no estabilidade iha Timor-Leste.
Alende ne’e, hatudu mós importánsia komérsiu no ekonomia nian, hodi destaka estabelesimentu área Komérsiu Livre ASEAN nian (AFTA) iha tinan 1992 no inisiativa ekonómika sira tuirmai ne’ebé mak dudu komérsiu, investimentu no kreximentu ekonómiku, hodi hasai ema millaun sira husi kiak no kria oportunidade sira ba nia sidadaun sira.
Antigu Ministru Negósiu Estranjeiru ne’e mós fahe hanoin balun kona-ba área xave sira hanesan envolvimentu kontinua kona-ba asuntu seguransa nian, aprofunda Integrasaun Ekonómika, transformasaun dijitál, haree ba mudansa klimátika no promove inkludividade no ekuidade.
Istória progresu Vietname nian iha ASEAN hetan ligasaun badak husi Prezidente Rapúblika José Ramos Horta inklui fó informasaun kona-ba investimentu Telemor a Viettel iha Timor-Leste no nia susesu nu’udar transportadór telekomunikasaun iha TL.
Prezidente mós observa, Timor-Leste nia futuru ne’ebé iha ligasaun metin ho ASEAN no futuru Sudeste Aziátiku nian, envizia (pengawasan) rejiaun ida-ne’ebé pasífiku, prósperu no reziliente.
Notísia Relevante: PR Horta apresia Vietname apoiu Timor-Leste adere ba ASEAN
Jornalista : Sérgio da Cruz
Editór : Cancio Ximenes